Acetamiprid – Giải pháp bảo vệ mùa màng trước côn trùng chích hút

Trong nông nghiệp hiện nay, nhóm sâu hại côn trùng chích hút (rầy, rệp, bọ trĩ, rệp sáp, bọ phấn trắng…) là một trong những kẻ thù nguy hiểm nhất. Chúng không chỉ hút nhựa làm cây còi cọc mà còn là “người trung gian” truyền bệnh virus, khiến cây bị héo lá, xoăn lá, vàng úa. Để phòng trừ hiệu quả nhóm sâu hại này, nhiều loại thuốc đã lựa chọn Acetamiprid làm hoạt chất chính.
Vậy Acetamiprid là gì, cấu tạo ra sao, tác động như thế nào và cần lưu ý gì khi sử dụng? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết.

1. Acetamiprid là gì?

• Acetamiprid là một hoạt chất trừ sâu thuộc nhóm neonicotinoid – nhóm thuốc trừ sâu hiện đại có nguồn gốc từ nicotin trong cây thuốc lá.
• Nhóm này được thiết kế để đánh mạnh vào hệ thần kinh côn trùng, đặc biệt là nhóm côn trùng chích hút.
• Trong phân loại của IRAC (Ủy ban hành động chống kháng thuốc côn trùng), Acetamiprid được xếp vào nhóm 4A – chất tác động lên thụ thể thần kinh nAChR.

2. Cấu tạo vật lý và hoaa học của Acetamiprid

• Tên IUPAC (tên khoa học đầy đủ): N-[(6-chloro-3-pyridyl)methyl]-N-cyano-N-methylacetamidine.
• Công thức phân tử: C₁₀H₁₁ClN₄.
• Khối lượng phân tử: khoảng 222,7 g/mol.
• Trạng thái vật lý và màu sắc; Dạng rắn, tinh thể hoặc bột kết mịn, màu trắng đến hơi vàng nhạt, không mùi hoặc ít mùi

• Điểm nóng chảy: Khoảng 98,9 – 103,3°C
• Độ hòa tan trong nước: Khoảng 4,2g/L (ở 25°C)
• Hòa tan trong dung môi hữu cơ: Hòa tan tốt trong aceton, methanol, ethanol, dichloromethane, acetonitrile, chloroform

Điểm đặc biệt trong cấu tạo của Acetamiprid là:

• Vòng pyridine có gắn nguyên tử clo (–Cl) ở vị trí số 6 → giúp tăng tính bền và khả năng gắn chặt vào thụ thể thần kinh của côn trùng.
• Nhóm cyano (–CN) và nhóm amidine (–C(=NH)–NH₂ biến đổi) → là chìa khóa giúp phân tử dễ dàng hòa tan và di chuyển trong dịch cây, từ đó phát huy tính lưu dẫn, thấm sâu.
• Chính nhờ cấu tạo này mà Acetamiprid vừa có tính hệ thống (lưu dẫn qua nhựa cây), vừa có tính tiếp xúc (trực tiếp trúng sâu hại).

👉 Có thể hình dung đơn giản: phân tử Acetamiprid được “thiết kế thông minh” để gắn mạnh vào thần kinh côn trùng, đồng thời dễ dàng thấm vào mô cây để “đón đầu” khi côn trùng chích hút.

3. Cơ chế tác động lên côn trùng

• Acetamiprid gắn vào thụ thể nicotinic acetylcholine receptor (nAChR) của hệ thần kinh côn trùng. Thụ thể này bình thường chịu trách nhiệm nhận tín hiệu truyền giữa các tế bào thần kinh bằng chất acetylcholine. Khi acetamiprid gắn, nó hoạt động như “kẻ mạo danh” acetylcholine — làm các tế bào thần kinh bị kích thích liên tục, không điều chỉnh được, dẫn đến tê liệt và rồi chết.
• Không chỉ tiêu diệt côn trùng lớn, hoạt chất còn tác động từ giai đoạn trứng, ấu trùng, nhộng đến con trưởng thành, đặc biệt hiệu quả khi côn trùng còn non – thời điểm mà hệ miễn dịch và khả năng đề kháng của chúng yếu hơn.

4. Tại sao Acetamiprid được chọn trong nhiều loại thuốc trừ sâu?

– Hiệu quả cao với côn trùng chích hút – nhóm gây hại nguy hiểm, dễ truyền bệnh, khó trị bằng thuốc tiếp xúc thông thường.Tính hệ thống, thấm sâu – có thể đi vào trong mô lá, hoa, quả → trừ được sâu ẩn nấp bên trong.

– Đa dạng đường tác động – vừa diệt sâu khi tiếp xúc trực tiếp, vừa khi sâu hút nhựa cây.

– Độc tính thấp hơn với người so với một số thuốc khác trong cùng nhóm, thuận lợi hơn cho người sử dụng.

– Acetamiprid được dùng rộng rãi để kiểm soát các loại côn trùng chích hút và một số nhóm khác trên nhiều loại cây: 

+ Cây rau xanh, cây ăn lá (như rau cải, cà chua, dưa leo) để phòng và trị rệp, rầy, bọ trĩ, nhện …

+ Cây ăn quả như cam, táo, lê, nho để chống rệp muội, rầy xanh, bọ trĩ, bọ chét … 

+ Cây công nghiệp, cây chè, cây bông, cây cảnh – nơi cần kiểm soát sâu chích hút mà không muốn ảnh hưởng mạnh đến sinh vật có ích

+ Trong các chương trình quản lý sâu hại tích hợp (IPM), Acetamiprid thường được sử dụng luân phiên với các thuốc có cơ chế khác để hạn chế kháng thuốc

+ Nó cũng được sử dụng để kiểm soát sâu hại trong vườn cảnh hoặc cây trồng chậu trong nhà (ornamental)

Một số ưu điểm nổi bật khi sử dụng:

– Hiệu quả nhanh và kéo dài, đặc biệt đối với sâu chích hút

– Liều dùng tương đối thấp so với nhiều loại thuốc trừ sâu truyền thống — điều này giúp giảm lượng thuốc cần dùng 

– Tác động ít hơn đến sinh vật không mục tiêu (nếu dùng đúng thời điểm và theo hướng dẫn) so với nhiều thuốc trừ sâu phổ rộng khác

5. Tác dụng phụ & ảnh hưởng không mục tiêu

Mặc dù acetamiprid tập trung vào côn trùng gây hại, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, vẫn có thể có ảnh hưởng lên các sinh vật khác và môi trường:

• Tác động lên ong và các loài thụ phấn: Các nghiên cứu cho thấy khi ong tiếp xúc acetamiprid dưới liều nhỏ trong thời gian dài, có thể gây stress oxy hóa, làm tổn thương tế bào, thay đổi hành vi, làm giảm khả năng tìm thức ăn hay định hướng.
• Ảnh hưởng với động vật có vú (chuột, người):
  • Một số nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy acetamiprid và các chất chuyển hóa của nó có thể gây ra stress oxy hóa (tức là sản sinh các gốc tự do “free radicals”), làm hại màng tế bào, protein, DNA.
  • Có biểu hiện ảnh hưởng đến gan, thận, hệ miễn dịch khi tiếp xúc lâu dài, đặc biệt với liều cao hơn so với khi sử dụng theo hướng dẫn.

• Ảnh hưởng trong môi trường & phân hủy

Đây là phần rất quan trọng để hiểu vì sao việc sử dụng đúng cách & bảo vệ môi trường là cần thiết:

• Phân hủy trong đất: Acetamiprid phân hủy khá nhanh trong điều kiện có không khí (aerobic), nghĩa là khi đất thoáng, ẩm độ đủ, có vi sinh vật. Nghiên cứu cho thấy thời gian bán hủy (half-life) trong đất có thể từ <1 ngày đến khoảng 8-25 ngày tùy loại đất, độ ẩm, nhiệt độ.
• Trong nước: Trong nước acetamiprid có thể bền hơn, photodegradation (bị phân hủy dưới ánh sáng) chậm hơn; ở pH khác nhau và dưới ánh sáng mặt trời, thời gian phân hủy có thể vài ngày.
• Khả năng di chuyển/ rủi ro thấm xuống nước ngầm:
  • Acetamiprid được đánh giá là “moderately to highly mobile” trong nhiều loại đất – nghĩa là dễ bị rửa trôi hoặc chảy ra ngoài nếu có mưa lớn hoặc nước chảy mặt.
  • Tuy nhiên, nhiều thí nghiệm cho thấy dưới điều kiện bình thường (mưa vừa, đất không quá xốp, không tràn nước), khả năng lọc xuống tầng nước ngầm là thấp.

6. Độ độc liệu lượng & trách nhiệm sử dụng

• LD₅₀ (liều gây chết 50%) ở động vật có vú: Với chuột, liều uống gây chết 50% thường khoảng 200-220 mg/kg thân trọng khi uống. Điều này cho thấy hoạt chất có độc tính trung bình-thấp so với nhiều loại thuốc trừ sâu cổ điển
• Tác dụng phụ liều nhỏ nhưng lâu dài: Mặc dù dùng đúng hướng dẫn không làm xuất hiện độc tính cấp tính, nhưng nếu để thuốc dư thừa, hoặc phun lặp lại quá nhiều lần, hoặc không bảo vệ khi pha/ phun, có thể dẫn tới tích tụ nhỏ, ảnh hưởng tới sức khỏe gan, thận, hệ thần kinh nhẹ. 5. Những điểm mạnh chuyên gia đánh giá cao

Những đặc điểm khiến acetamiprid và sản phẩm chứa nó (như LINH MIÊU) có giá trị cao:

• Hiệu quả mạnh với côn trùng chích hút — nhóm khó diệt vì chúng hút nhựa, ít tiếp xúc trực tiếp; hoạt chất có khả năng hệ thống và tiếp xúc nên hiệu quả cả khi côn trùng còn nhỏ.
• Thời gian tác dụng nhanh & kéo dài — giúp giảm số lần phun, tiết kiệm công sức và chi phí.
• Phân hủy tương đối nhanh trong đất nếu sử dụng đúng cách
• Độc tính thấp hơn nhiều thuốc cũ nếu dùng đúng liều và tuân thủ bảo hộ — gây ít nguy cơ với người và gia súc nếu không để tiếp xúc trực tiếp.

Hạn chế & khuyến cáo

Để phát huy tối đa ưu điểm và tránh rủi ro, cần ghi nhớ:

• Không phun gần nguồn nước, tránh rửa trôi, sử dụng vào lúc mưa hoặc gió mạnh có thể làm thuốc bị cuốn đi.
• Không phun lúc cây có hoa để tránh tiếp xúc ong và các loài thụ phấn.
• Tuân thủ liều lượng khuyến cáo — tránh phun quá liều hay phun nhiều lần mà không thay đổi thuốc (nhóm hóa học) để tránh kháng thuốc.
  
  
• Mang đồ bảo hộ, sử dụng bình phun, cách xử lý và bảo quản thuốc đúng cách.

Bà con có thể tham khảo sản phẩm của Công ty TNHH NNCNC Đức Thành có chứa hoạt chất Acetamiprid hiệu quả trong phòng trừ sâu bệnh hại cây trồng: 

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ SÂU HIỆU LINH MIÊU

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ SÂU BÁO ĐỐM