Sâu keo mùa thu hại ngô: Dấu hiệu nhận biết và biện pháp phòng trừ hiệu quả!

1. Giới thiệu về sâu keo mùa thu (Spodoptera frugiperda)
Sâu keo mùa thu, có tên khoa học là Spodoptera frugiperda (J.E. Smith), thuộc bộ Cánh vẩy (Lepidoptera) và họ Ngài đêm (Noctuidae). Trong giai đoạn biến thái sâu của chúng, loài này được xem là loài gây hại cho nông nghiệp
Đây là một loài sâu đa thực, có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Mỹ. Trong những năm gần đây, sâu keo mùa thu đã xâm nhập và gây hại nghiêm trọng trên nhiều loại cây trồng, đặc biệt là ngô tại nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Chúng đã xuất hiện và gây hại trên diện rộng ở Việt Nam tại các tỉnh như: Sơn La, Lào cai, Thái Bình, Bắc Kan, Nghệ An, Thanh Hóa, Đồng Nai, Huế…

Đặc điểm sinh học nổi bật:
Vòng đời: Sâu keo mùa thu trải qua 4 giai đoạn phát triển: trứng, ấu trùng (sâu non), nhộng và trưởng thành (ngài). Vòng đời trung bình khoảng 30-45 ngày tùy thuộc vào điều kiện nhiệt độ và ẩm độ.

– Trứng (2-10 ngày):Trứng sâu keo mùa thu thường có hình bán cầu hoặc hình trụ dẹt, kích thước rất nhỏ, khoảng 0.4 mm – 0.5 mm đường kính. Ngài cái đẻ 50-200 trứng/ổ, phủ lớp lông tơ, thường ở mặt trên lá ngô. , từ trắng sữa chuyển nâu nhạt trước khi nở.
– Ấu trùng non: trải qua nhiều lần lột xác và có sự thay đổi về hình dạng và màu sắc qua các tuổi. Ấu trùng non (tuổi 1-2) thường có màu xanh nhạt hoặc vàng nhạt, kích thước rất nhỏ.
– Ấu trùng trưởng thành (14-22 ngày): có thể dài tới 3-4 cm. Ấu trùng là giai đoạn gây hại chính. Khi lớn dần (tuổi 3-6), chúng có thể có màu xanh đậm, nâu hoặc đen, với các sọc dọc ở lưng và hai bên thân. Đặc điểm nhận dạng quan trọng là có 4 đốm đen nổi rõ tạo thành hình vuông ở đốt bụng áp cuối và một đốm đen đơn lẻ ở đốt cuối cùng.
 Tuổi lớn ăn khuyết lá, đục nõn, bắp non và hạt. Màu sắc thay đổi theo tuổi, đặc trưng bởi chữ Y ngược trên đầu và 4 chấm đen vuông ở cuối bụng.
– Nhộng (7-13 ngày): Nhộng có dạng hình bầu dục, dài khoảng 1.5 – 2 cm. Nhộng thường được tìm thấy trong đất, dưới các tàn dư thực vật hoặc đôi khi trên cây. Ấu trùng cuối tuổi sẽ tìm nơi kín đáo để hóa nhộng. Chúng tạo một lớp kén mỏng bằng đất và tơ xung quanh cơ thể.
– Trưởng thành (12-14 ngày): Ngài (bướm đêm) màu nâu xám, hoạt động về đêm, có khả năng bay xa để lây lan. Ngài cái đẻ trứng sau khi giao phối.
Khả năng di chuyển: Ngài trưởng thành có khả năng bay xa, giúp sâu keo mùa thu lây lan nhanh chóng giữa các vùng và các vụ trồng.
Tính ăn tạp: Ấu trùng sâu keo mùa thu có thể ăn nhiều bộ phận của cây ngô ở các giai đoạn sinh trưởng khác nhau, từ lá, nõn, bắp non đến cả hạt.
Số lượng thế hệ: Trong điều kiện thuận lợi, sâu keo mùa thu có thể phát sinh nhiều thế hệ trong một năm, gây hại liên tục và kéo dài.
2. Dấu hiệu nhận biết sâu keo mùa thu hại ngô
Việc nhận diện sớm các dấu hiệu gây hại của sâu keo mùa thu là yếu tố then chốt để triển khai các biện pháp phòng trừ kịp thời và hiệu quả. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng cần lưu ý:

3. Các biện pháp phòng trừ sâu keo mùa thu hiệu quả
Để kiểm soát sâu keo mùa thu một cách bền vững và hiệu quả, cần áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp (IPM), kết hợp nhiều phương pháp khác nhau:
3.1. Biện pháp canh tác:
Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây trồng sau thu hoạch để loại bỏ nơi trú ẩn của sâu.
Luân canh cây trồng, thay đổi cây trồng khác họ để cắt đứt nguồn thức ăn liên tục của sâu.
Gieo trồng đồng loạt và đúng thời vụ để tránh giai đoạn sâu non gây hại mạnh nhất.
Sử dụng giống kháng/ chống chịu như NK7328, LVN99, hoặc các giống có gen Bt (nếu được cấp phép).
Bón phân cân đối, đảm bảo cây sinh trưởng khỏe mạnh, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh.
Làm đất kỹ, cày bừa kỹ để tiêu diệt nhộng và trứng sâu trong đất.
3.2. Biện pháp sinh học:
– Sử dụng thiên địch: Khuyến khích và bảo vệ các loài thiên địch tự nhiên của sâu keo mùa thu như ong ký sinh Telenomus remus, Trichogramma spp., bọ xít ăn thịt, kiến ba khoang, chim, và các loài nấm ký sinh như Nomuraea rileyi, Metarhizium anisopliae.
– Sử dụng chế phẩm sinh học: Ứng dụng các chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt), virus NPV (Nucleopolyhedrovirus) để phun phòng trừ sâu non. Các chế phẩm này có tính chọn lọc cao, an toàn cho người và môi trường.
3.3. Biện pháp hóa học (chỉ sử dụng khi mật độ sâu vượt ngưỡng kinh tế):

• Ưu tiên sử dụng các loại thuốc trừ sâu có hoạt chất chọn lọc, ít ảnh hưởng đến thiên địch và môi trường. Tham khảo ý kiến của các chuyên gia và tuân thủ hướng dẫn sử dụng trên nhãn thuốc. Một số hoạt chất hiệu quả và được khuyến cáo như: Emamectin benzoate, Spinetoram, Chlorantraniliprole… Tuy nhiên, cần luân phiên sử dụng để tránh hiện tượng kháng thuốc.
• Phun thuốc khi sâu còn non (tuổi 1-3) là hiệu quả nhất.
• Phun đều lên toàn bộ cây, đặc biệt là mặt dưới lá và nõn cây, nơi sâu thường ẩn náu.
• Sử dụng luân phiên các loại thuốc có cơ chế tác động khác nhau để tránh hiện tượng sâu kháng thuốc.

3.4. Biện pháp vật lý và cơ giới:

• Bẫy pheromone: Sử dụng bẫy pheromone để theo dõi sự xuất hiện và mật độ của ngài trưởng thành, từ đó đưa ra quyết định phòng trừ kịp thời.
• Bắt sâu bằng tay: Đối với diện tích nhỏ hoặc khi mật độ sâu còn thấp, có thể bắt sâu bằng tay.

4. Hậu quả nghiêm trọng khi sâu keo mùa thu “tấn công” ngô
Sự xuất hiện và gây hại của sâu keo mùa thu không chỉ đơn thuần làm giảm năng suất mà còn kéo theo nhiều hệ lụy tiêu cực khác, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế của người nông dân và sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp.

• Suy giảm năng suất nghiêm trọng đây là tác động trực tiếp và dễ thấy nhất. Việc ấu trùng ăn lá, nõn và đặc biệt là bắp non sẽ làm giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến quá trình tích lũy chất dinh dưỡng và sự phát triển của bắp. Mật độ sâu cao có thể gây thất thu hoàn toàn.
• Sâu đục phá bắp non và ăn hạt làm giảm chất lượng thương phẩm của ngô, ảnh hưởng đến giá trị kinh tế khi thu hoạch. Ngô bị sâu hại dễ bị nhiễm nấm mốc, sản sinh ra các độc tố gây hại cho sức khỏe con người và vật nuôi.
• Để đối phó với sâu keo mùa thu, người nông dân buộc phải tăng cường sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, làm tăng chi phí đầu tư cho sản xuất. Việc lạm dụng thuốc hóa học còn gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đến môi trường và sức khỏe.
• Ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và an ninh lương thực, sự lan rộng và gây hại của sâu keo mùa thu trên diện rộng có thể ảnh hưởng đến nguồn cung ngô, gây ra biến động giá cả và đe dọa đến an ninh lương thực quốc gia.
• Tác động tiêu cực đến môi trường, việc sử dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật hóa học để phòng trừ sâu keo mùa thu có thể gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai, tiêu diệt các loài côn trùng có lợi và ảnh hưởng đến hệ sinh thái đồng ruộng.
• Năng suất và chất lượng ngô giảm sút, chi phí sản xuất tăng cao gây ra những khó khăn về kinh tế cho người nông dân, ảnh hưởng đến đời sống và sự gắn bó của họ với cây trồng.

5. Phòng trừ sâu keo mùa thu bền vững
Để đạt được hiệu quả phòng trừ sâu keo mùa thu lâu dài và bền vững, cần xây dựng một chiến lược toàn diện, kết hợp hài hòa các biện pháp trên.

• Thường xuyên thăm đồng ruộng để phát hiện sớm các ổ dịch và có biện pháp xử lý kịp thời.
• Ưu tiên các biện pháp canh tác và sinh học để tạo hệ sinh thái cân bằng trên đồng ruộng.
• Nâng cao nhận thức và sự tham gia của cộng đồng trong việc phòng trừ sâu keo mùa thu.
• Sử dụng các công nghệ tiên tiến như drone (máy bay không người lái) để giám sát và phun thuốc hiệu quả trên diện rộng.

Một số sản phẩm của công ty TNHH NNCNC Đức Thành, bà con có thể tham khảo trong phòng trị sâu keo mùa thu hiệu quả:

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ SÂU HIỆU SIÊU SÂU – DIỆT SÂU TẬN GỐC