Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng chống sâu vẽ bùa trên cây cam

Sâu vẽ bùa là một trong những loại sâu hại phổ biến trên cây cam, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng quả. Sâu vẽ bùa (Cicadellidae) là một trong những kẻ thù nguy hiểm nhất của cây cam, gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng quả. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp phòng chống sẽ giúp nông dân bảo vệ cây trồng hiệu quả hơn.

1. Nguyên nhân gây ra sâu vẽ bùa trên cây cam

Sâu vẽ bùa gây thiệt hại đáng kể đến năng suất và chất lượng trái. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ra sự xuất hiện của sâu vẽ bùa sẽ giúp nông dân có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển của sâu vẽ bùa trên cây cam: 

Thời tiết và khí hậu: Sâu vẽ bùa phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, đặc biệt trong mùa mưa dài. Độ ẩm cao tạo điều kiện thuận lợi cho trứng của sâu nở và ấu trùng phát triển. Thời tiết ẩm ướt không chỉ giúp sâu phát triển mà còn làm tăng khả năng lây lan của các bệnh thực vật, làm cây yếu đi, từ đó tạo điều kiện cho sâu tấn công.

Nhiệt độ lý tưởng: Nhiệt độ từ 25-30°C đây là khoảng nhiệt độ tối ưu cho sự phát triển của sâu. Khi nhiệt độ lên tới mức này, sự sinh trưởng và phát triển của sâu diễn ra nhanh chóng. Tác động của nhiệt độ cực đoan, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp có thể làm giảm sự phát triển của sâu nhưng không đủ để ngăn chặn hoàn toàn sự xuất hiện của chúng.

Chất lượng cây giống: Nguồn gốc không rõ ràng, cây giống từ nguồn không uy tín thường mang theo mầm bệnh và sâu hại, dễ dàng bị sâu vẽ bùa tấn công ngay từ đầu. Cây chưa qua kiểm tra chất lượng sẽ thiếu sức đề kháng tự nhiên, tạo điều kiện cho sâu xâm nhập. Cây non dễ bị tổn thương, những cây cam mới trồng thường chưa phát triển đầy đủ và có sức đề kháng yếu, khiến chúng dễ dàng bị sâu tấn công.

Thiếu dinh dưỡng: Cung cấp không đầy đủ dinh dưỡng, cây cam cần lượng phân bón hợp lý để phát triển. Thiếu đạm và kali có thể làm cây yếu đi, khiến chúng dễ bị sâu hại. Cây không được bón phân đầy đủ sẽ giảm sức đề kháng, tạo cơ hội cho sâu xâm nhập. Việc bón quá nhiều phân hóa học mà không có sự cân bằng giữa các chất dinh dưỡng có thể làm cây yếu đi. Sử dụng phân bón không hợp lý có thể làm đất mất chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.

Môi trường sống: Cạnh tranh giữa các cây, trồng cây quá gần nhau tạo điều kiện cho sâu hại lây lan nhanh chóng. Cạnh tranh giữa các cây có thể làm giảm sức đề kháng. Các cây mọc dày khiến việc kiểm tra và chăm sóc trở nên khó khăn, dễ bỏ sót dấu hiệu sâu bệnh.  Cỏ dại có thể là nơi trú ngụ cho sâu vẽ bùa, tạo ra nguồn lây nhiễm cho cây cam. Không kiểm soát cỏ dại có thể làm tăng nguy cơ bị sâu hại.

Thói quen canh tác: Nếu nông dân không thường xuyên kiểm tra cây, các dấu hiệu của sâu bệnh có thể bị bỏ qua, tạo điều kiện cho sâu phát triển mạnh. Việc chăm sóc không đồng bộ giữa các cây trong vườn cũng có thể làm giảm sức đề kháng chung.

Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật: Sử dụng quá nhiều hoặc không đúng cách có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc của sâu. Điều này khiến sâu trở nên khó kiểm soát hơn. Việc không đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc có thể gây ra tình trạng ngộ độc cho cây và môi trường.

2. Dấu hiệu nhận biết sâu vẽ bùa trên cây cam

Sâu vẽ bùa là một trong những loại dịch hại phổ biến trên nhiều loại cây trồng, đặc biệt là cây cam, quýt và các loại cây ăn trái khác. Việc nhận biết sớm dấu hiệu của sâu vẽ bùa rất quan trọng để bảo vệ cây trồng và duy trì năng suất. Dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông về các dấu hiệu nhận biết:

Vết vẽ trên lá: Các đường sọc đặc trưng trên bề mặt lá cây cam bị tấn công, bạn sẽ thấy xuất hiện các vết vẽ giống như lưới hoặc các đường sọc màu trắng, nâu hoặc vàng. Những vết này thường không đồng nhất và có hình dáng biến đổi. Vết vẽ thường nằm rải rác trên lá, với những khoảng trống giữa các đường vẽ, tạo ra một bức tranh không đều màu. Nếu không được kiểm soát, các vết vẽ này có thể lan nhanh ra nhiều lá khác trong vườn, gây ra tình trạng nhiễm trùng lan rộng. Điều này cho thấy sự phát triển nhanh chóng của sâu vẽ bùa.

Biến đổi màu sắc của lá: Mất màu sắc tự nhiên, khi bị sâu tấn công, lá thường chuyển sang màu vàng, thể hiện tình trạng cây đang bị stress. Màu sắc không còn tươi sáng và xanh mướt như bình thường. Ngoài việc chuyển màu, lá cũng có thể bắt đầu héo, mất nước, làm giảm khả năng quang hợp và cung cấp dinh dưỡng cho cây. Trong nhiều trường hợp, lá bị nhiễm sâu có thể rụng trước thời điểm bình thường, dẫn đến việc cây mất đi khả năng quang hợp hiệu quả.

Sự giảm sức sống của cây: Cây cam bị sâu vẽ bùa tấn công thường phát triển kém hơn so với những cây khỏe mạnh. Bạn có thể nhận thấy sự tăng trưởng chậm chạp, cành lá không phát triển đồng đều. Cây cam bị ảnh hưởng sẽ ít ra hoa, và nếu có ra hoa, tỷ lệ đậu quả cũng sẽ giảm. Quả cam có thể nhỏ hơn, không đạt kích thước bình thường, và có thể xuất hiện các vết nứt hoặc thối rữa do sâu gây hại. Điều này làm giảm chất lượng và giá trị thương phẩm của quả. Sức khỏe tổng thể của cây cam có thể giảm sút, dễ bị mắc các bệnh khác do sức đề kháng kém, dẫn đến tình trạng chết cây nếu không được điều trị kịp thời.

Dấu hiệu khác

• • Ấu trùng trên lá: Nếu bạn thấy các ấu trùng nhỏ màu xanh hoặc nâu trên mặt lá, đó có thể là dấu hiệu cho thấy cây cam của bạn đang bị sâu vẽ bùa tấn công. Những ấu trùng này có thể gây ra thiệt hại nặng nề cho lá.

• • Mặt dưới lá: Sâu vẽ bùa thường ẩn nấp ở mặt dưới lá, vì vậy việc kiểm tra kỹ khu vực này là rất quan trọng. Bạn có thể dùng tay hoặc một cây gậy nhẹ để lật lá lên và kiểm tra.

Dấu hiệu nhiễm khuẩn kèm theo: Khi cây bị sâu vẽ bùa tấn công, chúng có thể làm cây dễ bị nhiễm khuẩn. Bạn có thể thấy các dấu hiệu như vết đen hoặc nâu trên thân cây, điều này cho thấy cây đã bị tổn thương nghiêm trọng.

3. Tác hại của sâu vẽ bùa trên cây cam 

Sâu vẽ bùa  trên cây cam có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe cây trồng và năng suất mùa vụ. Dưới đây là một số tác hại chính:

Giảm năng suất: Sâu vẽ bùa hút nhựa từ lá, làm giảm khả năng quang hợp. Điều này dẫn đến việc cây không đủ năng lượng để phát triển. Khi bị tấn công, cây cam sẽ trở nên yếu đuối, giảm sức sống và khả năng phát triển. Cây cam bị sâu tấn công thường ra ít hoa hơn, và tỷ lệ đậu quả thấp. Điều này dẫn đến việc giảm lượng quả thu hoạch. Trong trường hợp nặng, cây có thể không ra hoa hoặc quả, dẫn đến mất mùa nghiêm trọng.

Ảnh hưởng đến chất lượng quả: Quả cam bị sâu vẽ bùa tấn công thường nhỏ hơn so với tiêu chuẩn, ảnh hưởng đến giá trị thương phẩm. Quả có thể xuất hiện các vết nứt hoặc biến dạng, làm giảm tính hấp dẫn đối với người tiêu dùng. Quá trình hút nhựa làm giảm chất lượng hương vị của quả, khiến quả cam không còn hấp dẫn. Quả cũng dễ bị thối do sức khỏe cây yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển.

Tăng nguy cơ nhiễm bệnh: Khi sâu tấn công, cây sẽ xuất hiện nhiều vết thương, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm xâm nhập. Cây bị sâu vẽ bùa sẽ mất sức đề kháng tự nhiên, dễ mắc các bệnh khác. Sâu vẽ bùa không chỉ làm yếu cây mà còn là tác nhân truyền bệnh cho các cây khác trong vườn.

Tác động kinh tế: Nông dân có thể phải chi tiêu nhiều cho việc phòng trừ sâu bệnh, làm tăng gánh nặng tài chính. Quả cam có chất lượng kém và số lượng ít sẽ không đạt giá trị cao trên thị trường. Những sản phẩm chất lượng kém có thể khó tiêu thụ, làm giảm doanh thu của nông dân. Nếu sản phẩm không đạt chất lượng, uy tín của nông sản cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Tác động dài hạn: Sự tấn công của sâu vẽ bùa có thể làm giảm sức khỏe của vườn cam, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của cây trồng trong tương lai. Việc chăm sóc cây không đúng cách do sâu bệnh có thể làm đất mất chất, giảm năng suất lâu dài. Cần điều chỉnh phương pháp canh tác để đối phó với sâu vẽ bùa, nông dân có thể phải thay đổi các phương pháp canh tác, dẫn đến tốn kém thêm về thời gian và tài chính.

Tác động đến các cây khác: Nếu không được kiểm soát, sâu vẽ bùa có thể lây lan sang các cây trồng khác trong khu vực, gây thiệt hại cho toàn bộ vườn. Cần phải kiểm soát kỹ lưỡng khi sâu bệnh lây lan, nông dân sẽ phải đầu tư nhiều hơn vào việc phòng trừ, làm tăng chi phí bảo trì.

4. Cách phòng chống sâu vẽ bùa trên cây cam

Việc phòng chống sâu vẽ bùa không chỉ giúp bảo vệ cây trồng mà còn đảm bảo hiệu quả kinh tế cho nông dân. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả để phòng chống sâu vẽ bùa trên cây cam.

Tăng cường sức khỏe cây cam: Chọn cây giống từ các cơ sở sản xuất giống có uy tín, đã được kiểm nghiệm và chứng nhận về sức khỏe. Ưu tiên chọn các giống cam có khả năng kháng sâu bệnh tốt để giảm thiểu rủi ro.

Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ: Sử dụng phân bón hữu cơ và vô cơ hợp lý để cung cấp đủ dinh dưỡng. Đạm, lân, kali là ba yếu tố quan trọng giúp cây phát triển khỏe mạnh. Bón phân vào thời điểm cây cần dinh dưỡng nhất, như giai đoạn ra hoa và phát triển quả.

Tưới nước đầy đủ: Đảm bảo cây luôn có độ ẩm thích hợp, tránh tình trạng khô hạn có thể làm giảm sức đề kháng của cây. Sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước như tưới nhỏ giọt để cung cấp nước đều cho cây.

Quản lý môi trường: Thường xuyên dọn dẹp cỏ dại xung quanh gốc cây, vì cỏ dại có thể làm nơi trú ẩn cho sâu vẽ bùa và các loại sâu hại khác. Sử dụng màng phủ hoặc lớp phủ hữu cơ để hạn chế sự phát triển của cỏ dại.

Thông thoáng vườn: Trồng cây cách nhau hợp lý, giữ khoảng cách giữa các cây cam để đảm bảo thông thoáng. Điều này không chỉ giúp dễ dàng theo dõi tình trạng cây mà còn ngăn ngừa sâu bệnh phát triển. Tỉa cành thừa và lá già để tăng cường sự thông thoáng cho cây. 

Kiểm tra thường xuyên: Thực hiện kiểm tra định kỳ cây cam để phát hiện sớm các dấu hiệu của sâu vẽ bùa như vết vẽ trên lá, lá vàng hoặc ấu trùng dưới lá. Ghi chép tình trạng cây để có biện pháp xử lý kịp thời.

Sử dụng thiên địch: Kích thích thiên địch hoặc bảo vệ thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh và các loại côn trùng có lợi khác để kiểm soát sâu vẽ bùa một cách tự nhiên. Tạo môi trường sống cho thiên địch, trồng các loại cây thu hút thiên địch để chúng có thể phát triển và giúp kiểm soát sâu bệnh.

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Lựa chọn các loại thuốc bảo vệ thực vật đã được chứng nhận, phù hợp với sâu vẽ bùa. Tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc nhân viên nông nghiệp để lựa chọn sản phẩm tốt nhất. Sử dụng thuốc có tác dụng nhanh nhưng cũng cần có hiệu lực kéo dài để ngăn ngừa sâu tái phát. Khi sử dụng thuốc, hãy tuân thủ đúng liều lượng và thời gian cách ly để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho cây. Thiết lập lịch phun thuốc định kỳ, đặc biệt vào mùa cao điểm sâu bệnh.

Phát triển thói quen canh tác: Luân canh giữa các loại cây, thực hiện luân canh giữa các loại cây để làm giảm mật độ sâu hại trong đất và tăng cường sức khỏe cho đất. Chọn các loại cây trồng khác nhau theo mùa vụ để phá vỡ chu kỳ phát triển của sâu. Tạo môi trường sống đa dạng với nhiều loại cây khác nhau sẽ giúp giảm thiểu sự lây lan của sâu bệnh. Giữ gìn và bảo tồn các loài động thực vật bản địa có lợi cho sự cân bằng sinh thái trong vườn.

Một số loại thuốc trị sâu vẽ bùa trên cây cam