Hàng trăm hecta dứa thanh hóa chết rũ – Nỗi lòng người nông dân và nguyên nhân gây bệnh

Thanh Hóa, một trong những vùng trồng dứa trọng điểm, đang đối mặt với thảm họa nghiêm trọng khi hàng trăm hecta dứa tại các khu vực như phường Bỉm Sơn, Quang Trung và xã Hà Long bị bệnh thối nõn tàn phá. Sự kiện này không chỉ gây thiệt hại kinh tế lớn cho nông dân mà còn đặt ra thách thức về quản lý dịch bệnh và canh tác bền vững.

I. Mức độ thiệt hại và sự khốn đốn của người nông dân

Vùng nguyên liệu dứa của Công ty cổ phần Phát triển Tân Hà Trung (nay là Công ty cổ phần Phát triển Tân Hà Trung), tập trung ở ba địa điểm trên, có diện tích lên đến 1.047ha (khoảng 800ha đất có dứa), cung cấp hàng chục nghìn tấn quả mỗi năm. Tuy nhiên, vụ thu hoạch năm 2024 và xuân 2025 đã chứng kiến mức độ thiệt hại “chưa từng có”.

Thiệt hại kinh tế khủng khiếp

• Tỷ lệ lây bệnh: Thống kê cho thấy tỷ lệ cây bị vàng lá, thối hỏng và chết nõn đã ở mức 30 – 40% trên diện tích có trái, với nhiều ruộng gần như mất trắng.

• Chi phí đội lên: Nông dân đã cố gắng cứu vãn bằng cách đầu tư lớn vào thuốc bảo vệ thực vật. Ông Hoàng Văn Kền, với hơn 10ha dứa, đã tốn gần 100 triệu đồng tiền thuốc. Một hộ dân cho biết chi phí phun thuốc cho 7 lần đã gần 20 triệu đồng. Tuy nhiên, nỗ lực này không mang lại kết quả, khiến chi phí sản xuất (vốn đã lên tới khoảng 250 triệu đồng/ha) trở thành khoản lỗ nặng.

• Hậu quả xã hội: Từ niềm vui được mùa, được giá năm trước, nhiều gia đình lâm vào cảnh nợ nần, thậm chí có hộ phải bán nhà để trả nợ. Nỗi buồn mất mùa đã trở thành gánh nặng mưu sinh hằn lên từng gương mặt nông dân.

Sự bất lực trong phòng trừ

Bà con nông dân tại các khu vực như xã Hà Long và phường Quang Trung đều bày tỏ sự bất lực trước tốc độ lây lan và sự “lì lợm” của bệnh.

Ban đầu, dứa bỗng nhiên quắt lại, lá chuyển màu nâu đỏ, gây hoang mang vì nhiều năm qua, họ chỉ cần phun thuốc là bệnh nấm được kiểm soát.

Tại phường Quang Trung, người dân còn nghi ngờ nguyên nhân là do nước mưa chứa axit hoặc sương muối sau các đợt mưa kéo dài, bởi họ chưa từng thấy dứa thối gốc hàng loạt như vậy.

Mùi dứa hỏng bốc lên chua nồng giữa cánh đồng càng làm tăng thêm sự thất vọng và không khí tiêu điều tại những vùng vốn là vựa dứa trù phú.

II. Phân tích khoa học: nguyên nhân sâu xa gây bệnh thối nõn

Theo cơ quan chuyên môn và cán bộ kỹ thuật nông nghiệp, bệnh thối nõn (thối gốc, thối nõn) là một bệnh phức hợp do nhiều yếu tố sinh học và môi trường gây ra.

1. Tác nhân gây bệnh sinh học

Thủ phạm chính là hai chủng nấm thuộc chi Phytophthora (một loại oomycetes, thường được gọi là nấm thủy sinh):

• Phytophthora nicotianae
• Phytophthora parasitica

Hai loại nấm này chuyên tấn công rễ và nõn dứa, làm thối rữa mô cây. Ngoài ra, ở những ruộng bị hại nặng, quá trình thối rữa còn bị trầm trọng thêm do sự xâm nhập thứ cấp của vi khuẩn:

• Vi khuẩn gây thối mềm (Erwinia)
• Vi khuẩn Pseudomonas

Sự kết hợp của nấm và vi khuẩn khiến cây dứa không chỉ chết rũ mà còn bốc mùi hôi thối đặc trưng.

2. Điều kiện môi trường lý tưởng

Thời tiết năm 2025 là yếu tố xúc tác lớn nhất cho sự bùng phát dịch bệnh:

• Độ ẩm cao và mưa kéo dài: Từ tháng 7 đến giữa tháng 11, khu vực Thanh Hóa liên tục hứng chịu nhiều đợt mưa lớn do ảnh hưởng của bão (số 3, 5, 10, 11) và không khí lạnh. Độ ẩm cao kéo dài là môi trường lý tưởng để nấm Phytophthora (có khả năng lây lan qua bào tử bơi trong nước) phát triển và phát tán trên diện rộng.
• Nhiệt độ thấp: Khoảng nhiệt độ 15 – 25 độ C rất thuận lợi cho nấm Phytophthora sinh sôi, trong khi đó, mưa và lạnh làm cây dứa bị suy yếu, giảm sức chống chịu.

3. Hạn chế trong kỹ thuật canh tác

Tình trạng bệnh bùng phát mạnh còn xuất phát từ những sai lầm lâu năm trong thói quen canh tác của nông dân:

• Canh tác độc canh và liên vụ: Việc phá bỏ cây bệnh và trồng lại dứa ngay lập tức, không có thời gian nghỉ ngơi cho đất (nấm Phytophthora có thể tồn tại tới nửa năm), khiến nguồn bệnh tích tụ và tồn dư ngày càng lớn qua các vụ.
• Bón phân mất cân đối: Nhiều hộ bón thừa đạm (Nitrogen), làm cây dứa phát triển thân lá mềm yếu, mọng nước, giảm độ cứng cáp của mô, từ đó dễ dàng bị nấm và vi khuẩn tấn công.
• Phòng trừ không hiệu quả: Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không tuân thủ kỹ thuật (phun sai thời điểm, không phun lặp lại, hoặc dùng không đúng loại thuốc đặc trị nấm Phytophthora).

III. Giải pháp cấp bách và bền vững cho vùng dứa Thanh Hóa

Để cứu vãn tình hình và đảm bảo hiệu quả canh tác lâu dài, ngành nông nghiệp Thanh Hóa đã đưa ra các khuyến cáo kỹ thuật cần được thực hiện một cách nghiêm ngặt.

1. Cắt đứt nguồn bệnh và cải tạo đất

Đây là giải pháp cấp bách nhất để ngăn chặn dịch bệnh tái phát:

• Luân canh cây trồng: Bắt buộc chuyển sang trồng luân canh với các cây họ đậu, ngô, hoặc mía trong ít nhất một vụ. Biện pháp này giúp “nhử” nấm Phytophthora ra khỏi đất hoặc làm mất môi trường sống chuyên biệt của chúng.
• Xử lý đất triệt để:
  • Thực hiện cày ải và phơi đất dưới ánh nắng mặt trời.
  • Sử dụng vôi bột để khử chua và tiêu diệt mầm bệnh.
  • Xử lý bằng thuốc khử trùng chuyên dụng nếu cần thiết.

2. Biện pháp quản lý nước và dinh dưỡng

• Đảm bảo thoát nước: Các ruộng dứa phải được thiết kế rãnh thoát nước tốt, đảm bảo vườn luôn thông thoáng, đặc biệt trong thời kỳ mưa kéo dài, tránh tình trạng úng nước tạo điều kiện cho nấm Phytophthora hoạt động.
• Bón phân cân đối: Tuyệt đối hạn chế bón thừa đạm. Tăng cường phân kali (K) và canxi (Ca) để giúp cây cứng cáp, tăng khả năng chống chịu bệnh.

3. Phòng trừ hóa học chính xác

Tuân thủ “4 đúng”:

– Đúng thuốc: Sử dụng thuốc đặc trị nấm Phytophthora (như các loại thuốc gốc Metalaxyl, Fosetyl-Al, hay Mancozeb).

– Đúng liều lượng và nồng độ.

– Đúng lúc: Phun phòng ngừa vào giai đoạn đầu mùa mưa hoặc khi phát hiện triệu chứng bệnh sớm nhất.

– Đúng cách: Phun thuốc phải đảm bảo thấm vào nõn và vùng gốc rễ của cây.

Phun nhắc lại: Cần phun nhắc lại 2 lần, cách nhau khoảng 5 – 7 ngày, để diệt trừ triệt để nguồn bệnh.

Bằng cách áp dụng đồng bộ các giải pháp này, hy vọng vùng dứa Thanh Hóa sẽ sớm phục hồi, giúp người nông dân ổn định sản xuất và phát triển bền vững.

Nguồn tham khảo: 

1. https://nongnghiepmoitruong.vn/tim-nguyen-nhan-khien-hang-tram-ha-dua-o-thanh-hoa-bi-chet-ru-d788473.html

2. https://nongnghiepmoitruong.vn/nhieu-dien-tich-dua-o-thanh-hoa-chet-ua-d787904.html

Bà con có thể tham khảo sản phẩm của công ty Đức Thành trong phòng trừ bệnh thối nõn hiệu quả:

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ BỆNH ALIMET 80WG – ĐẶC TRỊ MỐC SƯƠNG, CHẾT CÂY CON, THỐI NÕN,…

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ BỆNH AZ TOP