Tuyến trùng có hại – Kẻ thù vô hình của nhà nông. Tìm hiểu ngay để bảo vệ vườn cây.

Tuyến trùng là “sát thủ” thầm lặng gây hại rễ cây, làm giảm năng suất nghiêm trọng. Nhưng cũng có loài tuyến trùng có lợi giúp giảm thiều sâu bệnh hại trên cây trồng. Bài viết sau chúng tôi sẽ mang đến cho bà con tác dụng của tuyến trùng có lợi trong nông nghiệp. Bài viết hôm nay, giúp bà con nhận biết sớm triệu chứng, hiểu rõ tác hại và các biện pháp phòng trừ tuyến trùng gây hại hiệu quả, bao gồm cả giải pháp sinh học và hóa học. 
I. Tuyến trùng có hại là gì và tại sao chúng lại là mối đe dọa lớn?
Tuyến trùng (Nematodes) là một loài sinh vật nhỏ bé, hình dạng giống con giun, không thể nhìn thấy bằng mắt thường mà phải quan sát qua kính hiển vi. Tuyến trùng có hại (Plant-parasitic Nematodes) là những “kẻ thù” nguy hiểm của cây trồng. Chúng ký sinh và gây tổn thương trực tiếp đến các bộ phận của cây làm giảm nghiêm trọng năng suất và chất lượng nông sản.
Đặc điểm:

• Kích thước rất nhỏ, thường dài từ 0.5 đến 1mm, không thể nhìn thấy bằng mắt thường.

• Miệng có một cấu trúc giống kim tiêm gọi là style (kim chích hút).

• Phổ biến và đa dạng, chúng có thể ký sinh trên hầu hết các loại cây trồng.

Phần lớn, tuyến trùng gây hại tập trung ở bộ rễ cây. Chúng chích hút dinh dưỡng, bơm độc tố vào tế bào thực vật, làm tắc nghẽn mạch dẫn, ngăn cản cây hấp thụ nước và chất dinh dưỡng. Nguy hiểm hơn, các vết thương do tuyến trùng tạo ra còn là “cánh cửa” để nấm và vi khuẩn gây hại khác xâm nhập, làm tình trạng bệnh càng thêm trầm trọng.
II. Dấu hiệu nhận biết cây trồng bị tuyến trùng tấn công
Vì tuyến trùng sống trong đất và kích thước rất nhỏ, việc phát hiện sớm là vô cùng quan trọng. Bạn có thể nhận biết qua các biểu hiện trên cây và dưới rễ.
1. Biểu hiện trên thân và lá (phần trên mặt đất)

• Cây sinh trưởng kém, còi cọc đây là dấu hiệu dễ thấy nhất. Cây bị thiếu dinh dưỡng nên kém phát triển hơn so với cây cùng lứa, lóng ngắn, cành lá thưa thớt, không đâm chồi mới.

• Vàng lá, héo rũ, lá chuyển sang màu vàng, thiếu sức sống. Đặc biệt, vào buổi trưa nắng gắt, cây thường có hiện tượng héo rũ, sau đó có thể phục hồi lại vào ban đêm hoặc buổi sáng. Tình trạng này kéo dài, lá sẽ khô và rụng sớm.

• Năng suất và chất lượng giảm sút, cây ra hoa, đậu quả ít. Quả nhỏ, méo mó, chất lượng kém, vị nhạt hoặc dễ bị nứt vỏ.

2. Phân loại tuyến trùng theo vị trí ký sinh
Để bà con dễ hình dung, chúng ta có thể phân tuyến trùng hại rễ thành hai nhóm chính dựa trên nơi chúng sinh sống và gây hại trên cây.
2.1. Tuyến trùng nội ký sinh (Endoparasitic Nematodes)
Đây là những “kẻ thù” nguy hiểm nhất vì chúng sống và sinh sản bên trong rễ cây. Một khi đã xâm nhập, chúng rất khó để tiêu diệt.

• Đặc điểm: Tuyến trùng nội ký sinh chui hẳn vào bên trong mô rễ, sống và ăn tế bào rễ từ bên trong.

• Ví dụ phổ biến: Tuyến trùng nốt sần (chi Meloidogyne).

• Dấu hiệu nhận biết: Rễ cây xuất hiện các nốt sần, u bướu với kích thước lớn nhỏ khác nhau. Các nốt sần này làm rễ phình to, biến dạng, cản trở việc hút nước và dinh dưỡng của cây.

• Cây trồng thường bị hại: Tuyến trùng nốt sần tấn công rất nhiều loại cây, từ cây ăn quả như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng đến rau màu như cà rốt, khoai tây, dưa leo.

2.2. Tuyến trùng ngoại ký sinh (Ectoparasitic Nematodes)
Nhóm này không chui vào bên trong rễ mà sống tự do trong đất. Chúng dùng kim chích hút để tấn công rễ cây từ bên ngoài.

• Đặc điểm: Tuyến trùng ngoại ký sinh di chuyển trong đất và dùng kim chích vào rễ cây từ bên ngoài để hút dịch tế bào. Chúng có thể di chuyển từ rễ này sang rễ khác để gây hại.

• Ví dụ phổ biến: Tuyến trùng kiếm (chi Xiphinema).

• Dấu hiệu nhận biết: Rễ cây bị tổn thương, có thể xuất hiện các vết hoại tử, đầu rễ bị thối đen, nhưng không có nốt sần. Dẫn đến bộ rễ bị thui chột, kém phát triển, rễ con ít.

• Cây trồng thường bị hại: Tuyến trùng ngoại ký sinh cũng gây hại trên nhiều loại cây trồng, đặc biệt là các cây ăn trái.

Một số loài tuyến trùng gây hại điển hình trên cây trồng
1. Tuyến trùng nốt sần (Meloidogyne spp.)
Đây là loài tuyến trùng phổ biến và gây hại nghiêm trọng nhất trên phạm vi toàn cầu.

• Cơ chế: Khi tuyến trùng nốt sần xâm nhập vào rễ, chúng tiết ra độc tố làm các tế bào rễ phình to, tạo thành các khối u.

• Tác hại:
  – Trên cây cà phê, hồ tiêu: Gây nên hiện tượng cây còi cọc, vàng lá, kém phát triển, thậm chí chết hàng loạt. Rễ có nốt sần lớn, làm cây không thể hấp thu dinh dưỡng.
  – Trên cây rau màu (dưa leo, cà chua, cà rốt): Giảm năng suất trầm trọng, quả nhỏ, méo mó. Củ cà rốt có thể bị sần sùi, biến dạng, không bán được.

   

  

2. Tuyến trùng gây thối rễ (Pratylenchus spp.)
Loài này gây hại bằng cách phá hủy tế bào vỏ rễ, làm rễ bị thối nhũn.

• Cơ chế: Tuyến trùng chui vào rễ, di chuyển và ăn tế bào, tạo ra các vết thương hoại tử màu nâu hoặc đen.

• Tác hại:
  – Trên cây có múi (cam, bưởi): Làm rễ bị thối mục, cây kém hấp thu, lá vàng.
  – Trên cây chuối: Gây thối rễ, làm cây chậm phát triển, dễ đổ ngã khi có gió.

3. Tuyến trùng gây xoắn rễ (Helicotylenchus spp.)
Tuyến trùng này thường tấn công các rễ non, làm rễ bị biến dạng.

• Cơ chế: Chúng chích hút dinh dưỡng ở các rễ tơ, làm đầu rễ bị sưng phồng và xoắn lại, không phát triển được.

• Tác hại: Trên cây sầu riêng, chôm chôm gây hiện tượng rễ bị xoắn lại như “tóc rối”, khiến cây không thể bám sâu vào đất và hấp thụ dinh dưỡng kém.

III. Các biện pháp phòng trừ tuyến trùng hại cây trồng hiệu quả
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, việc áp dụng các biện pháp tổng hợp sẽ mang lại hiệu quả cao và bền vững.
1. Biện pháp canh tác

• Luân canh cây trồng: Luân canh với các cây không phải là ký chủ của tuyến trùng (ví dụ: bắp, lúa mì) có thể làm giảm mật độ tuyến trùng trong đất.

• Làm đất kỹ lưỡng: Vệ sinh vườn sạch sẽ, thu gom và tiêu hủy tàn dư cây trồng, đặc biệt là phần rễ bị bệnh. Có thể bón vôi để xử lý đất trước khi trồng vụ mới.

• Bón phân hữu cơ và vi sinh: Tăng cường bón phân chuồng đã ủ hoai mục, phân hữu cơ, phân vi sinh có chứa các vi sinh vật đối kháng (như nấm Paecilomyces lilacinus hay vi khuẩn Pasteuria penetrans). Những vi sinh vật này sẽ cạnh tranh dinh dưỡng và tấn công tuyến trùng, giúp cân bằng hệ sinh thái đất.

2. Biện pháp hóa học
Khi mật độ tuyến trùng quá cao hoặc bệnh đã lan rộng, việc sử dụng thuốc đặc trị là cần thiết để kiểm soát nhanh chóng.

• Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đặc trị: Các sản phẩm thuốc có hoạt chất chuyên trị tuyến trùng như: Azoxystrobin, Abamectin, Fipronil có tác dụng diệt trừ tuyến trùng một cách hiệu quả.
  Lưu ý: Cần tuân thủ đúng liều lượng, cách dùng và thời gian cách ly được ghi trên bao bì sản phẩm.

• Kết hợp tưới và phun: Có thể tưới trực tiếp vào vùng rễ hoặc rải thuốc hạt xung quanh gốc cây để thuốc ngấm sâu vào đất, tiêu diệt tuyến trùng tại “ổ” gây hại.

Chúng tôi cung cấp các giải pháp chuyên biệt, giúp bà con nông dân đối phó hiệu quả với bệnh tuyến trùng, đồng thời phục hồi sức khỏe cho cây trồng. Bà con có thể tham khảo một số sản phẩm của công ty TNHH Nông nghiệp Công nghệ cao Đức Thành:

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ BỆNH AZ TOP

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ BỆNH HIỆU SẠCH BỆNH – ĐẶC TRỊ THÁN THƯ, CHÀM QUẢ, VÀNG LÁ, ĐỐM VÒNG,…

Add to Wishlist

Xem nhanh

Bảo vệ mùa màng

THUỐC TRỪ BỆNH AZOL 450SC – DIỆT NẤM BỆNH TỪ A ĐẾN Z