Phương pháp phòng trừ ruồi vàng trên cây táo

Ruồi vàng đục trái táo là bệnh thường gặp. Ruồi vàng là một trong những loại côn trùng gây hại mạnh đối với các loại cây ăn trái.

1. Đặc điểm của ruồi vàng đục trái táo

Ruồi vàng (hay còn gọi là ruồi đục trái) có tên khoa học là Bactrocera cucurbitae, họ Tephrididae, bộ Diptera.

Vòng đời của ruồi vàng:

Vòng đời của ruồi vàng kéo dài trong 4 tuần ở môi trường ẩm ướt, mất đến 6 tháng ở điều kiện thời tiết mát mẻ. Quá trình gây hại của ruồi vàng có thể kéo dài từ mùa xuân cho hết mùa thu.
Ruồi vàng đã trưởng thành có thói quen hoạt động chủ yếu vào ban ngày, nhất là sáng sớm và chiều tối. Trung bình một con ruồi vàng sinh sản từ 150 – 200 trứng trong suốt vòng đời.

Hình dáng ruồi trưởng thành: Nhỏ, dài khoảng 6-8mm, có màu vàng nâu, đầu tròn, mắt to màu xanh lục hoặc đỏ đồng, cánh có hoa văn đốm đặc trưng, khi đậu thường gập cánh lên cao.

Nhận diện ruồi đục trái

Xuất hiện những vết châm nhỏ li ti trên vỏ quả (do ruồi cái đẻ trứng vào).
Sau một thời gian, những chấm này chuyển màu nâu đen, có thể chảy nhựa hoặc dịch lỏng.
Khi bổ quả, bên trong có nhiều đường đục ngoằn ngoèo và dòi (ấu trùng) màu trắng sữa.
Quả bị thối nhanh, rụng sớm và có mùi chua do vi khuẩn xâm nhập.

Trên vườn táo: Quả rụng bất thường, có dấu hiệu hư hỏng sớm, khi lắc cây, một số quả chín rụng dù chưa đến kỳ thu hoạch.

Hoạt động: Hoạt động mạnh vào sáng sớm và chiều tối, thích đẻ trứng vào những quả đã bắt đầu chín hoặc hơi mềm, trứng nở sau 1-2 ngày, ấu trùng (dòi) đục vào bên trong ăn phần thịt quả.

2. Ảnh hưởng của ruồi vàng đục quả:

Giai đoạn quả non (sau khi đậu trái – chưa chín)

Dấu hiệu nhận biết: Ở giai đoạn này, ruồi đục quả chưa tấn công mạnh nhưng vẫn có khả năng gây hại nếu trong vườn có mật độ cao, quan sát quả non sẽ thấy một số quả có vết châm nhỏ li ti do ruồi thử đẻ trứng.

Ảnh hưởng

Ruồi có thể đẻ trứng vào một số quả mềm yếu hoặc bị tổn thương.
Trứng có thể nở nhưng ấu trùng không phát triển mạnh do quả còn quá cứng.
Nếu ruồi xuất hiện sớm, nguy cơ phát sinh lây lan sang các quả chín sau này rất cao.

Giai đoạn quả phát triển (quả xanh đến vàng nhạt)

Dấu hiệu nhận biết: bắt đầu xuất hiện các vết châm nhỏ trên vỏ quả, khó nhận thấy bằng mắt thường, một số quả có thể bị rỉ nhựa hoặc xuất hiện vết thâm nhỏ.

Ảnh hưởng

Ruồi bắt đầu tấn công mạnh hơn, đặc biệt vào những quả đã có dấu hiệu mềm nhẹ.
Một số quả sẽ có trứng bên trong, nhưng chưa gây hư hỏng rõ rệt.
Nếu kiểm tra bằng cách bổ đôi quả, có thể thấy các dấu vết dòi mới hình thành.

Giai đoạn quả chín (chuyển vàng – chuẩn bị thu hoạch)

Dấu hiệu nhận biết: Xuất hiện các vết châm rõ hơn trên vỏ quả, khi ấn nhẹ vào quả có thể thấy chỗ mềm hoặc thối cục bộ, một số quả có thể có dấu hiệu chảy dịch, tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn xâm nhập.

Ảnh hưởng

Đây là giai đoạn ruồi đục quả gây hại mạnh nhất.
Ấu trùng phát triển nhanh chóng bên trong quả, tạo đường đục ngoằn ngoèo.
Quả nhanh chóng bị hư hỏng, rụng xuống đất hoặc thối ngay trên cây.

Giai đoạn thu hoạch và sau thu hoạch

Dấu hiệu nhận biết: Khi bổ quả có thể thấy dòi bên trong. quả bị mềm nhũn nhanh chóng dù chưa chín hết, một số quả để trong kho bảo quản bị hư hỏng hàng loạt.

Ảnh hưởng

Làm giảm chất lượng thương phẩm, khó bán ra thị trường.
Gây tổn thất kinh tế lớn do phải loại bỏ nhiều quả bị hư hỏng.
Dòi tiếp tục phát triển và hóa nhộng, khiến ruồi tiếp tục lây lan sang vụ mùa sau

3. Phương pháp phòng trừ

Sử dụng túi bao nilon, vải hoặc lưới chuyên dụng để bảo vệ trái từ sớm. Nếu diện tích nhỏ, có thể dùng lưới mùng bao phủ toàn bộ vườn để ngăn ruồi xâm nhập..

Vệ sinh đồng ruộng: Nhặt và chôn hoặc tiêu hủy các quả rụng, quả bị nhiễm để tránh ruồi tiếp tục sinh sôi. Tỉa cành, tạo tán thông thoáng giúp vườn cây khô ráo, giảm nơi trú ẩn của ruồi vàng.
Sử dụng các chế phẩm bẫy bả dẫn dụ để tiêu diệt ruồi trưởng thành: Dùng những loại thuốc như: Vizubon – D, Ento-Pro 150SL, Acdruoivang 900OL, … quét lên những loại hoa quả có mùi thơm dẫn dụ như dứa, xoài, ổi …; Hoặc tẩm thuốc vào bông và đặt vào lồng (bẫy) mua sẵn trên thị trường hoặc lồng tự chế. Hoặc dùng những bẫy dính màu vàng để treo. Mật độ bẫy khoảng 20 – 25 bẫy/1ha, treo rìa xung quanh vườn, không treo giữa vườn.
Biện pháp hóa học: Có thể sử dụng một số loại thuốc BVTV đã được đăng ký trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam trên cây có múi chứa hoạt chất Flubendiamide, Petroleum oil, …
Cách làm lồng tự chế như sau: Dùng chai nhựa có màu vàng (không dùng chai màu trắng) khoét 2 lỗ nhỏ hình chữ nhật đối diện nhau khoảng 2 x 2,5cm; dùng dây thép 1 đầu buộc bông đã thấm thuốc, 1 đầu còn lại đâm thủng đáy chai để cố định và làm móc treo.