Phân bón lá có thực sự hiệu quả? Khi nào nên sử dụng phân bón lá?

Phân bón lá là một phương pháp hiệu quả để cung cấp dinh dưỡng trực tiếp cho cây trồng, giúp cây hấp thu nhanh hơn so với phân bón gốc. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu, cần sử dụng phân bón đúng cách, lựa chọn thời điểm phun hợp lý và kết hợp với phân bón gốc để đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây trồng.

1.Khái niệm thế nào là phân bón lá? Các dạng của phân bón lá?
1.1. Phân bón lá là gì?
Phân bón lá là loại phân bón chứa các hợp chất dinh dưỡng hòa tan trong nước, được phun trực tiếp lên lá hoặc thân cây để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng thông qua bộ phận này. Phương pháp này giúp cây hấp thu nhanh chóng các dưỡng chất cần thiết, đặc biệt hữu ích trong các giai đoạn sinh trưởng quan trọng hoặc khi cây gặp điều kiện bất lợi.
1.2. Các dạng của phân bón lá:
Theo dạng tồn tại:

• Dạng rắn: Thường ở dạng bột hoặc hạt, cần hòa tan trong nước trước khi phun lên cây. ​
• Dạng lỏng: Là dung dịch sẵn sàng sử dụng hoặc cần pha loãng theo tỷ lệ nhất định trước khi phun. ​

Tại miền Bắc Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất 27 loại phân bón lá, trong đó dạng lỏng chiếm 44,4% và dạng rắn chiếm 55,6%.​ Tại miền Nam, có 275 loại phân bón lá được sản xuất, với dạng lỏng chiếm 57,5% và dạng rắn chiếm 42,5%. ​
Theo thành phần dinh dưỡng:

• Phân bón lá vô cơ: Chứa các nguyên tố dinh dưỡng vô cơ như đa lượng (N, P, K), trung lượng (Ca, Mg, S) và vi lượng (Fe, Zn, Mn, B, Mo, Cl). ​
• Phân bón lá hữu cơ: Được chiết xuất từ các nguồn hữu cơ như tảo biển, axit humic, axit amin, dịch chiết cá, đạm đậu nành, cung cấp dinh dưỡng tự nhiên và cải thiện sức khỏe cây trồng. ​Để biết chi tiết về công dụng của axit humic, bà con có thể tham khảo ở đây: https://ducthanhagri.com/axit-humic-la-gi-humate-la-gi/
• Phân bón lá hỗn hợp: Kết hợp giữa các nguyên tố dinh dưỡng vô cơ và hữu cơ, tận dụng ưu điểm của cả hai loại để cung cấp dinh dưỡng toàn diện cho cây. ​

Theo cơ chế liên kết các nguyên tố dinh dưỡng:

• Dạng chelate (xelat): Các nguyên tố vi lượng được liên kết với các chất hữu cơ, giúp cây hấp thu hiệu quả hơn và giảm thất thoát. ​
• Dạng hữu cơ-khoáng: Kết hợp giữa các hợp chất hữu cơ và khoáng chất, cung cấp dinh dưỡng cân bằng và cải thiện tính chất đất.

2. Nguyên tắc hoạt động của phân bón lá
Cấu trúc lá và khả năng hấp thu dinh dưỡng. Lá là bộ phận chính tham gia quang hợp và trao đổi chất của cây. Cấu trúc lá có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu phân bón lá:

• Bề mặt lá được bao phủ bởi lớp biểu bì, bao gồm cutin và sáp, giúp hạn chế sự mất nước nhưng cũng gây cản trở sự hấp thu dinh dưỡng. Để khắc phục điều này, các loại phân bón lá thường được bổ sung chất hoạt động bề mặt để tăng khả năng thẩm thấu.
• Khí khổng là những lỗ nhỏ trên bề mặt lá giúp cây trao đổi khí với môi trường. Khi khí khổng mở (thường vào sáng sớm và chiều mát), nước và khoáng chất từ phân bón lá có thể thấm vào bên trong mô lá nhanh hơn
• Trên bề mặt lá có thể có các lông tơ hoặc tuyến tiết giúp giữ dung dịch phân bón lâu hơn, làm tăng thời gian hấp thu.

Cây có thể hấp thu dinh dưỡng từ phân bón lá thông qua ba cơ chế chính:
– Hấp thu qua khí khổng:
Khi phun phân bón lên lá, một phần dung dịch sẽ đi vào khí khổng nếu chúng đang mở.
Quá trình này giúp dinh dưỡng nhanh chóng di chuyển vào bên trong tế bào lá và đi đến các bộ phận khác của cây qua hệ thống mạch dẫn.
– Hấp thu qua biểu bì lá:
Lớp biểu bì của lá có khả năng hấp thu các ion khoáng chất trong dung dịch phân bón, đặc biệt khi phân bón có chứa chất thẩm thấu hoặc chất mang (chelates) giúp tăng khả năng xuyên qua cutin.
Các ion khoáng như K⁺, Ca²⁺, Mg²⁺, Zn²⁺, Mn²⁺ có thể đi qua màng tế bào thông qua các kênh vận chuyển ion chuyên biệt.
– Hấp thu qua mao dẫn và lỗ vi mao: Trên bề mặt lá có các lỗ vi mao (micropores), nơi có thể hấp thu các phân tử nhỏ trong dung dịch phân bón.Cơ chế mao dẫn giúp phân bón trải đều và thẩm thấu sâu hơn vào mô lá.
3. Khi nào nên sử dụng phân bón lá?

Giai đoạn sinh trưởng phù hợp để bón phân lá
Giai đoạn cây con, ra lá non: Hệ rễ chưa phát triển mạnh, khó hấp thu dinh dưỡng từ đất. Phun phân bón lá giúp cây con phát triển nhanh, khỏe mạnh. Nên dùng phân có hàm lượng đạm (N) cao để thúc đẩy tăng trưởng thân, lá.
Giai đoạn ra hoa, đậu trái cây cần nhiều lân (P) và kali (K) để kích thích hoa nở đều, tăng tỷ lệ thụ phấn, hạn chế rụng hoa, rụng trái non. Giúp cây đủ dinh dưỡng để hình thành trái to, chất lượng cao.
Giai đoạn nuôi trái, phát triển của Kali (K), Canxi (Ca), Magie (Mg), Bo (B) giúp quả và củ phát triển tốt, tránh hiện tượng nứt quả, méo quả giúp tăng chất lượng nông sản, kéo dài thời gian bảo quản.
Giai đoạn sau thu hoạch cây mất nhiều dinh dưỡng sau thu hoạch, cần phục hồi nhanh.
Sử dụng phân bón lá chứa vi lượng (Zn, Mn, Bo, Mo) để tái tạo bộ lá, giúp cây chuẩn bị cho vụ mới.
Một số điều kiện khiến rễ cây khó hấp thu dinh dưỡng từ đất, khiến phân bón lá trở thành giải pháp hiệu quả:

• Đất bị rửa trôi do mưa lớn → Dinh dưỡng trong đất bị mất, cây dễ thiếu hụt vi lượng.
• Đất chua, phèn, mặn → Hạn chế khả năng hấp thu dinh dưỡng của rễ, cần bổ sung qua lá.
• Rễ cây bị tổn thương → Khi cây mới trồng lại, úng nước hoặc sâu bệnh gây hại rễ, việc bón phân lá giúp cây hồi phục nhanh hơn

4. Hiệu quả thực tế của phân bón lá
Khả năng hấp thu nhanh và cung cấp dinh dưỡng tức thời

• Phân bón lá giúp cây trồng hấp thu dinh dưỡng qua khí khổng và lớp biểu bì lá, nhanh hơn so với phân bón gốc.
• Đặc biệt hiệu quả khi cây đang bị thiếu hụt dinh dưỡng hoặc trong điều kiện bất lợi như đất chua, đất phèn, rễ bị tổn thương.

Cải thiện năng suất và chất lượng nông sản

• Đối với cây ăn quả: Phun phân bón lá đúng giai đoạn giúp tăng tỷ lệ đậu trái, giảm rụng quả non, quả phát triển đồng đều và ngọt hơn (ví dụ: cam, xoài, bưởi).
• Đối với rau màu: Giúp rau xanh hơn, lá to và dày, giảm tình trạng vàng lá do thiếu vi lượng.
• Đối với cây lương thực (lúa, ngô, khoai, sắn): Thúc đẩy quá trình quang hợp, giúp cây cứng cáp, tăng năng suất.

Hạn chế thất thoát dinh dưỡng, tiết kiệm chi phí

• So với phân bón gốc, phân bón lá giúp giảm lượng phân thất thoát do rửa trôi hoặc bay hơi.
• Khi sử dụng đúng cách, phân bón lá có thể giúp giảm một phần lượng phân bón gốc cần thiết, tối ưu chi phí sản xuất

4. Nhược điểm và một số lưu ý khi sử dụng:
– Không thể thay thế hoàn toàn phân bón gốc, vì cây vẫn cần một lượng dinh dưỡng lớn qua bộ rễ.
– Nếu sử dụng sai thời điểm hoặc quá liều, có thể gây cháy lá, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.
– Hiệu quả có thể bị giảm nếu phun phân bón lá trong điều kiện thời tiết không phù hợp (mưa lớn, nắng gắt, gió mạnh).
Một số lưu ý khi sử dụng phân bón lá
– Sử dụng đúng liều lượng: Không nên phun quá đặc, tránh gây cháy lá hoặc làm cây ngộ độc dinh dưỡng.
– Chọn phân phù hợp với từng giai đoạn cây: Ví dụ, đạm cao cho cây con, lân và kali cao cho cây ra hoa, nuôi trái.
– Phun đều cả hai mặt lá đặc biệt là mặt dưới lá vì có nhiều khí khổng, giúp hấp thu dinh dưỡng nhanh hơn.
– Phân bón lá chỉ giúp bổ sung nhanh, không thể thay thế hoàn toàn phân bón gốc nên kết hợp cả hai
– Thời điểm tốt nhất: Sáng sớm (6-9h) hoặc chiều mát (16-18h), tránh nắng gắt và mưa.
– Độ ẩm lá không quá khô hoặc quá ướt, tránh phun ngay sau mưa.
– Tránh phun khi có gió mạnh để hạn chế thất thoát phân bón và đảm bảo dung dịch bám đều trên lá, hiệu quả tốt nhất ở nhiệt độ 20-28°C.
Một số sản phẩm của Công ty TNHH NNCNC Đức Thành, bà con có thể tham khảo: