Nông nghiệp đô thị – Biến ban công thành khu vườn xanh mát

Trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, không gian xanh ngày càng bị thu hẹp, con người trong thành phố hiện đại ngày càng khao khát được kết nối với thiên nhiên và chủ động nguồn thực phẩm sạch cho gia đình mình…. Chính vì lẽ đó, nông nghiệp đô thị, đặc biệt là việc biến ban công thành những khu vườn xanh mát, đã trở thành một xu hướng tất yếu và là lựa chọn lý tưởng của hàng ngàn hộ gia đình….
1. Tại sao nên biến ban công thành khu vườn xanh?

Trồng cây, đặc biệt là rau xanh và cây leo, trên ban công mang lại vô vàn lợi ích không chỉ về mặt vật chất mà còn cả tinh thần:
• Nguồn thực phẩm sạch và an toàn, bạn sẽ chủ động được nguồn rau củ quả tươi ngon, không lo lắng về hóa chất hay thuốc trừ sâu…. nhiều người dân hà nội đã tìm đến các vườn rau sạch quanh thành phố để tự tay thu hoạch, an tâm về chất lượng thực phẩm cho gia đình….

• Không gian thư giãn và giải tỏa căng thẳng. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng sống trong môi trường có nhiều cây xanh giúp con người giảm căng thẳng, cải thiện tinh thần, tăng cường miễn dịch và chất lượng giấc ngủ.  
• Giá trị thẩm mỹ và cải thiện môi trường sống, cây leo ban công, với khả năng bám víu và phát triển theo chiều cao, tạo nên một mảng xanh sinh động, mang lại vẻ đẹp tự nhiên và là điểm nhấn nổi bật cho kiến trúc ngôi nhà. ngoài ra, chúng còn góp phần thanh lọc không khí, tạo bóng mát tự nhiên, giảm nhiệt cho ngôi nhà vào mùa hè, hạn chế bụi bẩn và tiếng ồn hiệu quả.
• Ý nghĩa phong thủy và lối sống xanh bền vững. Một số loại cây còn mang ý nghĩa phong thủy, giúp thu hút tài lộc, may mắn và tăng vượng khí cho gia chủ.
2. Lựa chọn và chăm sóc cây cảnh/rau màu
– Lựa chọn cây: Nên chọn 5 loại cây leo chịu nắng, dễ trồng, ít sâu bệnh và thích nghi tốt với điều kiện ngoài trời như hoa hồng leo, hoa sư tử quân, hoa mai hoàng yến, hoa đăng tiêu (thuộc họ Bignoniaceae) và hoa tử đằng…. Với rau màu, có thể trồng cà chua, đỗ, xà lách, rau muống, rau mùng tơi, rau dền, mướp, rau cải, bắp cải, su hào, súp lơ. Nên trồng rau theo mùa để đảm bảo sự phát triển và năng suất
– Chăm sóc và dinh dưỡng: Cây leo thường dễ chăm sóc. Một số cây như hoa đăng tiêu phát triển tốt nhất trong đất thịt tơi xốp, giàu ẩm và đủ ánh sáng. Hoa tử đằng cần cắt tỉa định kỳ để kiểm soát tán lá và hỗ trợ ra hoa.
– Phòng trừ sâu bệnh: Để khắc phục sâu bệnh, có thể sử dụng chế phẩm hỗn hợp từ ớt, tỏi, gừng xay nhuyễn trộn với rượu tưới cho cây 10 ngày/lần.
– Bón phân: Ngoài phân bón tổng hợp, bạn có thể ủ phân hữu cơ từ rau, củ quả bỏ đi từ nhà bếp để bón cho cây, góp phần bảo vệ môi trường. Các sản phẩm phân bón như Đạm Phú Mỹ NPK Phú Mỹ và các dòng phân chuyên dụng của Tổng công ty phân bón và hóa chất dầu khí PVFCO được nhắc đến là lựa chọn an toàn, hiệu quả, thân thiện với môi trường cho nông nghiệp đô thị
3. Các mô hình nông nghiệp xanh đô thị phổ biến
Ban công dù nhỏ, chỉ rộng 3-5 mét vuông, vẫn có thể trở thành một khu vườn xinh đẹp và quyến rũ nếu bạn nắm được các kỹ năng trồng và bài trí cây cảnh.
3.1. Trồng cây cảnh dưới sàn ban công:
+ Bạn có thể đặt các chậu cây lớn nhỏ xen kẽ ở góc ban công, với cây lớn gần góc và cây thấp xa tường để tạo sự phân lớp tự nhiên. Việc phối màu chậu cây cũng được khuyến khích, ví dụ chậu màu nhạt cho cây cao và màu sáng hơn cho cây thấp để tạo vẻ đẹp đặc biệt.

+ Nếu muốn sắp xếp gọn gàng và tiết kiệm diện tích, bạn có thể dùng giá đỡ bằng gỗ, sắt rèn, tre, nứa. Đặt chậu lớn ở tầng trên và chậu nhỏ ở tầng dưới giúp tối ưu không gian và ánh sáng.
+  Một phương pháp khác là tạo một dải đất dài trực tiếp trên sàn ban công để trồng cây cảnh, giúp dễ dàng pha trộn và trồng cây theo ý muốn. Phương pháp này còn có thể kết hợp với việc tạo ao cá nhỏ để nuôi cá và trồng hoa sen, nhưng cần đảm bảo chống thấm cho ban công trước khi thực hiện.
3.2. Trồng cây cảnh trên tường ngoài ban công
Tường ban công và tường ngăn giữa ban công với phòng khách là môi trường lý tưởng.

+ Lắp đặt giàn hoa leo tùy chỉnh: Bạn có thể tùy chỉnh giàn hoa leo trên tường để trồng các loại cây leo như hoa hồng, hoa ông lão. Giàn leo không chỉ hỗ trợ cây mà còn có thể dùng làm giá treo chậu hoa, giúp tiết kiệm diện tích. Giàn này cũng có thể lắp trên vách ngăn giữa ban công và phòng khách để trồng cây sen cạn10.
+ Sử dụng giá treo dây: Nếu không đủ diện tích hoặc ban công thiếu ánh sáng, bạn có thể lắp trực tiếp giá treo dây và trồng các loại cây leo chịu bóng như dạ yến thảo, thường xuân, trầu bà. Hoa dạ yến thảo được ưa chuộng vì hoa đẹp và hương thơm quyến rũ.
+ Tạo tường cây bằng túi trồng: Đây là phương pháp phổ biến để tạo tường cây cảnh, bằng cách đổ đất dinh dưỡng vào các hốc của túi trồng bằng bạt và treo lên tường để có một thảm cây xanh đẹp mắt, đồng thời thanh lọc không khí hiệu quả.

+ Lắp giàn hoa đơn giản: Dùng vài miếng gỗ và khung sắt đơn giản cũng có thể tạo giàn hoa trên tường để đặt chậu cây cảnh11. Khi trang trí, việc lắp các vách ngăn độc đáo và sơn cùng màu tường sẽ tạo vẻ đẹp hài hòa.
3.3. Trồng cây cảnh trên không ngoài ban công:
Khi không gian ban công có hạn, bạn có thể cân nhắc treo cây cảnh bên ngoài hàng rào ban công (lưu ý an toàn nếu có người đi lại phía dưới):

+ Treo chậu cây bên ngoài hàng rào: Sử dụng chậu treo để trồng các loại cỏ và hoa ra hoa mạnh mẽ như dạ yến thảo, hoa mười giờ. Bạn cũng có thể tự làm chậu cây từ chai nước bỏ đi.
+ Tạo mái vòm: “Tạo vòm” cho ban công để tăng không gian treo cây cảnh và cho cây leo như hoa hồng, hoa giấy, hoa ông lão phát triển. Mái vòm có thể tùy chỉnh hình dạng và vị trí theo ý thích, ví dụ dùng dây gai và thanh sắt.

3.4. Trồng cây cảnh trên lan can ban công:
Lan can ban công có đủ ánh sáng và thông gió tốt, là môi trường tự nhiên cho hoa phát triển.
+ Treo chậu hoa: Treo chậu hoa lên lan can, đảm bảo treo vào phía bên trong để an toàn.
+ Lan can bằng sắt tùy chỉnh: Đặt làm lan can bằng sắt được rèn theo kích thước ban công, sau đó đặt tất cả chậu hoa vào đó, tạo thành một kệ hoa gọn gàng, sạch sẽ hơn.
+ Để cây leo tự nhiên: Với các loại hoa leo giàn, bạn có thể để chúng tự leo lên lan can để tạo thành thảm hoa đẹp.
4. Những lưu ý quan trọng khác:
– Kết cấu chịu lực: Khi làm vườn trên sân thượng hoặc ban công, cần đặc biệt quan tâm đến kết cấu chịu lực của công trình và có thiết kế phù hợp với ngôi nhà cũng như cảnh quan xung quanh.
– Phòng ngừa rủi ro: Đề phòng hư hỏng, ngã đổ vào mùa mưa, bão để đảm bảo an toàn.
– Kỹ lưỡng trong chăm sóc: Việc làm nông nghiệp trong không gian nhỏ đòi hỏi sự kỹ lưỡng cao. Bạn cần quan tâm đến từng chi tiết như đất trồng, giống rau, độ nắng gió, và đặc biệt là phân bón, bởi chỉ cần sử dụng sản phẩm không phù hợp có thể gây cháy lá, còi cọc cây hoặc để lại dư lượng hóa chất không mong muốn trong không khí hay thực phẩm hàng ngày