Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng chống rầy mềm trên cây cam

Rầy mềm, hay còn gọi là rầy chích hút, là một trong những loại sâu bệnh thường gặp trên cây cam. Sự xuất hiện của rầy mềm không chỉ ảnh hưởng đến năng suất mà còn làm giảm chất lượng trái cây. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp phòng tránh rầy mềm trên cây cam.

1. Nguyên nhân gây ra rầy mềm trên cây cam 

– Rầy mềm gây thiệt hại đáng kể đến năng suất và chất lượng trái. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ra sự xuất hiện của rầy mềm sẽ giúp nông dân có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển của rầy mềm trên cây cam: 

Thời tiết và khí hậu: Thời tiết là một yếu tố quyết định trong việc phát triển và sinh sôi của rầy mềm. Rầy mềm thích nghi tốt với nhiệt độ từ 25 đến 30 độ C. Khi nhiệt độ vượt quá 30 độ C hoặc dưới 15 độ C, chúng sẽ giảm hoạt động nhưng vẫn có thể tồn tại. Độ ẩm cao (trên 60%) tạo điều kiện thuận lợi cho rầy phát triển nhanh chóng. Các trận mưa có thể làm ẩm đất và không khí, tạo môi trường lý tưởng cho chúng.

Thực phẩm và môi trường sống: Cây cam bị yếu sức sẽ dễ dàng bị tấn công bởi rầy mềm. Cây cam cần được cung cấp đầy đủ phân bón và dưỡng chất. Thiếu hụt nitrogen, phosphor, và kali sẽ làm cây yếu, dễ bị rầy tấn công. Các bệnh do nấm, hoặc accs sâu bệnh khác, vi khuẩn hoặc virus có thể làm suy giảm sức khỏe của cây, từ đó thu hút rầy mềm đến tấn công.

Thiếu sự đối kháng tự nhiên: Cân bằng sinh thái là rất quan trọng trong việc kiểm soát rầy mềm. Thiên địch, Sự hiện diện của thiên địch như bọ rùa, bọ xít, và ong ký sinh có vai trò kiểm soát quần thể rầy. Tuy nhiên, việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật quá mức có thể tiêu diệt thiên địch, dẫn đến sự bùng nổ của rầy mềm. Một hệ sinh thái đa dạng với nhiều loại cây khác nhau có thể giúp làm giảm áp lực từ sâu bệnh, trong đó có rầy mềm.

Khả năng di chuyển và lây lan: Rầy mềm có khả năng di chuyển xa, làm gia tăng nguy cơ lây lan. Gió và thời tiết, rầy có thể bị gió cuốn bay xa, từ cây này sang cây khác trong khu vực.Việc chuyển giống cây trồng, phân bón hay các dụng cụ nông nghiệp không được khử trùng có thể mang theo trứng hoặc sâu rầy từ vùng này sang vùng khác.

2. Dấu hiệu nhận rầy mềm trên cây cam

– Rầy mềm là một trong những loại dịch hại phổ biến trên nhiều loại cây trồng, đặc biệt là cây cam, quýt và các loại cây ăn trái khác. Việc nhận biết sớm dấu hiệu của rầy mềm là rất quan trọng để bảo vệ cây trồng và duy trì năng suất. Dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin về các dấu hiệu nhận biết:

Lá cây có dấu hiệu vàng úa: Khi rầy mềm tấn công, lá cây cam sẽ chuyển màu vàng. Điều này xảy ra do rầy hút nhựa cây, làm giảm khả năng quang hợp của lá. Khi thấy lá vàng, bạn cần kiểm tra kỹ lưỡng các cành và mặt dưới lá để phát hiện rầy mềm. Ngoài việc lá vàng, bạn cũng có thể thấy lá héo úa hoặc cuốn lại, biểu hiện của cây bị stress.

Bọt trắng trên cành và lá: Rầy mềm tiết ra một lớp bọt trắng như một cách để bảo vệ bản thân khỏi kẻ thù và điều kiện môi trường. Những bọt này thường có hình dạng giống như bọt xà phòng, dễ dàng nhận biết trên các cành và mặt dưới lá. Khi quan sát, hãy chú ý đến các cành non và lá non, nơi mà rầy mềm thường tập trung nhiều nhất.

Sự xuất hiện của nấm đen: Nấm đen (sooty mold) thường xuất hiện trên cây cam nhiễm rầy mềm. Nấm này phát triển trên lớp mật ngọt mà rầy mềm tiết ra. Bạn có thể thấy những đốm đen trên lá và quả. Nấm đen không chỉ làm giảm tính thẩm mỹ của trái cam mà còn ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của lá.

Trái cam phát triển không đều: Khi cây cam bị nhiễm rầy mềm, sự phát triển của trái cam sẽ bị cản trở. Trái có thể nhỏ hơn, méo mó và có dấu hiệu thối rữa do thiếu chất dinh dưỡng. Theo dõi sự phát triển của trái từ giai đoạn nhỏ cho đến khi gần thu hoạch. Nếu thấy trái không đạt kích thước bình thường hoặc có dấu hiệu bất thường, hãy kiểm tra kỹ.

Kém tăng trưởng: Cây cam bị nhiễm rầy mềm thường có sức tăng trưởng kém. Bạn sẽ thấy tán lá thưa hơn, cành yếu và ít hoa, ít trái hơn so với cây khỏe mạnh. Cây có thể xuất hiện nhiều nhánh khô hoặc lá bị rụng sớm.

Mật độ rầy cao: Khi kiểm tra cây, bạn nên xem xét cả mặt trên và mặt dưới của lá. Rầy mềm thường tụ tập thành từng đám ở các khu vực này. Nếu phát hiện sự xuất hiện dày đặc, bạn cần có biện pháp xử lý ngay. Dùng tay hoặc một chiếc que nhỏ để nhẹ nhàng gõ vào lá, nếu thấy rầy bay lên, có thể bạn đã phát hiện thành công.

3. Tác hại của rầy mềm trên cây cam

– Rầy mềm trên cây cam có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe cây trồng và năng suất mùa vụ. Dưới đây là một số tác hại chính:

Giảm năng suất cây trồng: Rầy mềm hút nhựa cây, làm cho cây không còn đủ chất dinh dưỡng để phát triển. Cây có thể không ra hoa hoặc kết trái ít hơn. Một cây cam khỏe mạnh có thể sản xuất hàng trăm trái, nhưng khi bị nhiễm rầy mềm, con số này có thể giảm đáng kể. Cây bị tấn công thường mất nhiều thời gian hơn để đạt đến kích thước trưởng thành, làm chậm quá trình sản xuất trái.

Ảnh hưởng đến chất lượng trái: Không chỉ giảm số lượng, rầy mềm còn làm giảm chất lượng trái cam:

• Trái nhỏ và méo móc: Nhựa cây bị hút sẽ làm trái phát triển không đều, có thể nhỏ hơn và có hình dạng không chuẩn.
• Mất hương vị: Trái cam thường sẽ có vị nhạt hơn, ảnh hưởng đến sự hấp dẫn đối với người tiêu dùng.
• Nấm đen: Rầy mềm tiết ra mật ngọt, tạo điều kiện cho nấm đen phát triển, làm mất đi tính thẩm mỹ của trái cây.

Tạo điều kiện cho bệnh tật: Rầy mềm không chỉ làm tổn thương trực tiếp mà còn tạo ra môi trường thuận lợi cho nhiều bệnh khác phát triển. Mật ngọt mà rầy mềm tiết ra là nguồn dinh dưỡng cho nhiều loại nấm và vi khuẩn, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh cho cây cam. Cây cam bị yếu đi sẽ dễ bị nhiễm virus hơn, dẫn đến những thiệt hại nghiêm trọng về mặt kinh tế.

Gây ra chi phí tăng cao: Việc kiểm soát rầy mềm không chỉ là một vấn đề kỹ thuật mà còn tạo ra chi phí. Chi phí thuốc bảo vệ thực vật, người trồng cần đầu tư vào thuốc trừ sâu để tiêu diệt rầy mềm. Chi phí này có thể rất cao, đặc biệt trong mùa dịch bệnh. Cây yếu cũng cần được chăm sóc đặc biệt, như bón thêm phân, tưới nước nhiều hơn, gây tốn kém thêm.

Suy giảm sức khỏe cây: Khi rầy mềm tấn công, sức khỏe của cây cam sẽ giảm sút. Cây dễ bị tổn thương, cây yếu sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết xấu, sâu bệnh khác hoặc các yếu tố môi trường, như hạn hán hoặc ngập úng. Trong trường hợp nghiêm trọng, cây có thể chết hoàn toàn do tổn thương do rầy mềm và các bệnh đi kèm.Lan truyền nhanh chóng: Rầy mềm có khả năng sinh sản nhanh và dễ dàng lây lan. Rầy mềm có thể sinh sản hàng triệu cá thể trong một mùa vụ, dẫn đến tình trạng lây lan nhanh chóng trong vườn. Lây lan qua gió và nước, rầy mềm có thể di chuyển từ cây này sang cây khác thông qua gió hoặc nước tưới, gây khó khăn trong việc kiểm soát.

4. Cách phòng chống rầy mềm trên cây cam

– Việc phòng chống rầy mềm kịp thời và hiệu quả không chỉ giúp bảo vệ cây trồng mà còn tối ưu hóa lợi nhuận. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn các biện pháp phòng chống rầy mềm hiệu quả.

Kiểm tra thường xuyên: Việc theo dõi tình trạng cây cam là rất quan trọng để phát hiện sớm dấu hiệu nhiễm rầy mềm. Thực hiện kiểm tra thường xuyên, đặc biệt là vào mùa vụ sinh trưởng. Tập trung vào mặt dưới của lá và các cành non, nơi rầy mềm thường trú ngụ. Lập nhật ký để ghi lại các dấu hiệu bất thường như lá vàng, bọt trắng hoặc sự xuất hiện của nấm đen.

Tăng cường chăm sóc cây: Một cây cam khỏe mạnh sẽ có sức đề kháng tốt hơn trước sự tấn công của rầy mềm. Sử dụng phân hữu cơ và vô cơ đúng cách, đảm bảo cây nhận đủ dinh dưỡng để phát triển. Phân bón nên được sử dụng theo đúng liều lượng và thời gian để tránh gây hại cho cây. Đảm bảo cây luôn có đủ nước mà không bị ngập úng. Sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt có thể giúp cung cấp nước hiệu quả hơn.

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Khi phát hiện rầy mềm, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là cần thiết để kiểm soát tình hình. Sử dụng các loại thuốc trừ sâu có nguồn gốc sinh học hoặc hóa học phù hợp, ưu tiên lựa chọn những sản phẩm ít độc hại cho môi trường và thiên địch. Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát để tăng hiệu quả và giảm thiểu tác động lên các loài côn trùng có ích.

Khuyến khích thiên địch:Thiên địch tự nhiên có thể giúp kiểm soát rầy mềm một cách hiệu quả mà không cần sử dụng hóa chất. Tạo môi trường thuận lợi trồng các loại cây hoa hoặc cây khác trong vườn để thu hút thiên địch như bọ rùa, loài ăn rầy mềm. Tránh sử dụng hóa chất có hại đến thiên địch để duy trì cân bằng sinh thái trong vườn.

Cắt tỉa cây đúng cách: Cắt tỉa giúp thông thoáng cho cây, hạn chế điều kiện sống của rầy mềm. Loại bỏ các cành yếu, bệnh hoặc bị nhiễm sâu để giảm thiểu nơi trú ẩn của rầy mềm. Dọn dẹp lá và cành rụng quanh gốc cây, tạo môi trường sạch sẽ và khó khăn cho rầy mềm sinh sôi.

Sử dụng bẫy dính: Bẫy dính có thể giúp phát hiện và kiểm soát rầy mềm hiệu quả. Sử dụng bẫy dính màu vàng, vì rầy mềm bị thu hút bởi màu sắc này. Đặt bẫy xung quanh vườn để theo dõi sự xuất hiện của rầy. Theo dõi số lượng rầy dính trên bẫy để có kế hoạch phòng chống phù hợp.

Rầy mềm là một mối đe dọa lớn đối với cây cam, nhưng với sự chú ý và biện pháp phòng ngừa đúng cách, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ vườn cây của mình. Hãy thường xuyên theo dõi và áp dụng các biện pháp phòng chống để đảm bảo cây cam luôn khỏe mạnh và phát triển tốt. Chúc bạn thành công trong việc chăm sóc vườn cam của mình!

Một số loại thuốc trị rầy mềm trên cây cam