Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng chống bệnh đốm quả trên cây cam

Cây cam là một trong những loại cây ăn quả phổ biến và mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, bệnh đốm quả là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng trái cây. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về bệnh đốm quả, nguyên nhân gây ra và cách phòng ngừa hiệu quả.

1. Nguyên nhân gây bệnh đốm quả trên cây cam 

Nấm và vi khuẩn: Nấm Phytophthora là loại nấm rất phổ biến, có thể phát triển trong điều kiện ẩm ướt và đất nghèo dinh dưỡng. Nấm này không chỉ gây bệnh đốm quả mà còn ảnh hưởng đến rễ cây, dẫn đến hiện tượng thối rễ và chết cây. Xuất hiện các đốm nâu hoặc đen trên quả, sau đó có thể lan rộng và làm thối quả. Vi khuẩn Xanthomonas: Đây là tác nhân gây ra bệnh đốm quả do chúng tấn công vào các mô vỏ quả, tạo ra các đốm vàng hoặc nâu, khiến vỏ quả bị hỏng. Đốm thường có viền vàng, và có thể làm quả bị rụng sớm.

Điều kiện môi trường: Độ ẩm cao,Thời tiết ẩm ướt, mưa kéo dài là điều kiện lý tưởng cho nấm và vi khuẩn phát triển. Những khu vực có độ ẩm cao trong không khí cũng tạo ra môi trường thuận lợi cho sự lây lan của bệnh. Thiếu ánh sáng, cây cam cần ánh sáng mặt trời để phát triển khỏe mạnh. Nếu cây bị che khuất bởi các cây khác hoặc có mật độ trồng quá dày, sẽ không nhận đủ ánh sáng, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Cách chăm sóc cây: Tưới nước không hợp lý, Tưới quá nhiều nước hoặc không đảm bảo hệ thống thoát nước có thể dẫn đến tình trạng ngập úng, làm cho rễ cây bị thối và tạo điều kiện cho nấm phát triển. Ngược lại, thiếu nước cũng có thể làm cho cây yếu đi, dễ bị bệnh. Cây cam cần các chất dinh dưỡng như nitơ, photpho, kali và các vi lượng khác để phát triển. Thiếu hụt dinh dưỡng sẽ làm cho cây yếu, dễ bị tấn công bởi nấm và vi khuẩn.

Nhiễm chéo: Nếu trong vườn có cây cam bị bệnh, mầm bệnh có thể lây lan sang cây khỏe mạnh thông qua gió, nước tưới hoặc dụng cụ nông nghiệp không được khử trùng.

Yếu tố sinh học: Cây cam có thể bị stress do nhiều nguyên nhân như thay đổi đột ngột về thời tiết, cắt tỉa không đúng cách hoặc bị tấn công bởi sâu bệnh. Những yếu tố này làm cho cây dễ bị tổn thương và tạo điều kiện cho bệnh phát triển.

Biện pháp phòng ngừa: Lựa chọn các giống cây cam chưa có khả năng kháng bệnh để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm. Chưa cắt tỉa các cành yếu, bị bệnh và tạo độ thông thoáng cho cây. Sử dụng phân hữu cơ và phân vi sinh chưa hợp lý để cung cấp dinh dưỡng cho cây, giúp cây khỏe mạnh hơn. Theo dõi tình trạng cây trồng chưa sát sao để cải thiện triệu chứng bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời.

2. Dấu hiệu nhận biết bệnh đốm quả trên cây cam

Đốm trên vỏ quả: Đốm có thể xuất hiện dưới dạng chấm nhỏ hoặc mảng lớn. Ban đầu, chúng thường là những chấm nhỏ, nhưng khi bệnh tiến triển, chúng sẽ lan rộng. Các đốm có thể có màu nâu, vàng hoặc đen. Đặc biệt, những đốm nâu thường có màu sẫm hơn khi bệnh phát triển. Nhiều đốm có viền màu vàng hoặc nâu rõ ràng xung quanh, điều này có thể giúp phân biệt với các loại bệnh khác, như bệnh thối rễ.

Biến đổi hình dạng quả

• • Mềm và thối: Quả bị bệnh thường trở nên mềm hơn và có thể có dấu hiệu thối rữa. Khi ấn nhẹ vào, quả có thể bị nát hoặc lún.

• • Kícht: Quả phát triển không đều, có thể nhỏ hơn hoặc lớn hơn bình thường, dẫn đến những quả không đạt chất lượng thương phẩm.

Rụng  quả sớm: Quả bị nhiễm bệnh thường rụng sớm, thường trước khi chúng chín. Điều này không chỉ gây thiệt hại về năng suất mà còn làm giảm chất lượng vụ mùa.

Lá cây và cành: Ngoài triệu chứng trên quả, cây có thể có dấu hiệu vàng lá, héo hoặc rụng sớm. Những biểu hiện này có thể cho thấy sức khỏe tổng thể của cây bị ảnh hưởng. Một số cành có thể bị khô, giảm sức sống, ảnh hưởng đến khả năng cung cấp dinh dưỡng cho quả.

Nấm và tảo: Khi bệnh nặng, có thể thấy nấm hoặc tảo bám trên bề mặt quả, tạo thành lớp màng hoặc điểm đen. Điều này làm cho quả không còn đẹp mắt và không đạt tiêu chuẩn.

Mùi hôi: Trong trường hợp quả bị thối nát nặng, có thể phát ra mùi hôi do quá trình phân hủy. Điều này không chỉ gây khó chịu mà còn là dấu hiệu cho thấy bệnh đã phát triển nghiêm trọng.

Phát hiện sớm: Để phát hiện bệnh đốm quả sớm, cần thường xuyên kiểm tra các cây cam, đặc biệt trong mùa ẩm ướt. Nhìn kỹ các quả, lá và cành để nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường. Có thể sử dụng các phương pháp như bẫy bọ, quan sát thay đổi về hình thái của cây để phát hiện sớm bệnh.

3. Tác hại của bệnh đốm quả trên cây cam 

Bệnh đốm quả trên cây cam có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả. Dưới đây là một số tác hại chính của bệnh này:

Giảm năng suất: Quả bị nhiễm bệnh thường rụng sớm trước khi chín, dẫn đến giảm số lượng quả thu hoạch. Những quả bị bệnh có thể không thu hoạch được do thối rữa, làm giảm tổng sản lượng.

Giảm chất lượng quả: Quả bị đốm thường không đạt tiêu chuẩn về hình dáng và màu sắc, khiến chúng không được thị trường chấp nhận. Quả bị thối có thể phát ra mùi khó chịu và thay đổi vị, làm mất giá trị thương phẩm.

Tăng chi phí chăm sóc: Việc phát hiện và điều trị bệnh kịp thời có thể tốn kém. Nông dân phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chi phí cho việc kiểm tra và chăm sóc cây bệnh. Cần nhiều thời gian và công sức để theo dõi, phát hiện và điều trị bệnh, ảnh hưởng đến năng suất lao động.

Lây lan sang cây khác: Nếu không được kiểm soát, bệnh có thể lây lan sang các cây khác trong vườn hoặc khu vực lân cận, dẫn đến thiệt hại lớn hơn.

Ảnh hưởng đến sức khỏe cây: Cây cam bị nhiễm bệnh sẽ yếu đi, làm tăng khả năng bị tấn công bởi sâu bệnh và các loại bệnh khác. Bệnh đốm quả có thể khiến cây phát triển chậm, ảnh hưởng đến sự phát triển tổng thể và khả năng sinh sản.

Tác động kinh tế: Năng suất và chất lượng quả giảm sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến thu nhập của nông dân, dẫn đến tình trạng kinh tế khó khăn. Quả kém chất lượng có thể không được bán được giá cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận.

4. Cách phòng chống bệnh đốm quả trên cây cam

Để phòng chống bệnh đốm quả trên cây cam, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Chọn giống kháng bệnh: Khi trồng cam, hãy ưu tiên chọn các giống đã được chứng minh có khả năng kháng bệnh đốm quả. Tham khảo ý kiến của chuyên gia hoặc tìm hiểu thông tin từ các nguồn uy tín để lựa chọn giống phù hợp.

Quản lý độ ẩm: Tưới nước vào buổi sáng để cây có thời gian hấp thụ. Tránh tưới quá nhiều nước, nhất là vào mùa mưa, để hạn chế tình trạng ngập úng. Sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt nếu có thể, giúp kiểm soát lượng nước tốt hơn. Cắt tỉa cành để tạo không gian thông thoáng giữa các cây. Điều này không chỉ giúp giảm độ ẩm mà còn giúp ánh sáng chiếu vào, làm giảm khả năng phát triển của nấm và vi khuẩn.

Cắt tỉa và thay đổi cây: Thực hiện cắt tỉa định kỳ vào đầu mùa xuân hoặc sau khi thu hoạch. Loại bỏ các cành khô, cành yếu và cành bị bệnh để ngăn chặn sự lây lan. Không nên trồng cam liên tục trên cùng một khu vực. Thực hiện luân canh với các loại cây khác để phá vỡ chu kỳ sống của mầm bệnh.

Bón phân đúng cách: Sử dụng phân hữu cơ như phân chuồng, phân compost để cung cấp dinh dưỡng cho cây. Phân hữu cơ không chỉ giúp cải thiện chất lượng đất mà còn tăng sức đề kháng cho cây. Theo dõi tình trạng dinh dưỡng của cây và bón thêm các loại phân vi lượng cần thiết như sắt, kẽm, mangan để hỗ trợ sự phát triển và sức khỏe của cây.

Sử Dụng Thuốc Bảo Vệ Thực Vật: Sử dụng thuốc diệt nấm và thuốc bảo vệ thực vật chuyên dụng theo đúng liều lượng và hướng dẫn. Phun định kỳ vào thời điểm nhạy cảm (như khi cây ra hoa hoặc đậu quả) để ngăn ngừa mầm bệnh. Ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học an toàn cho môi trường và sức khỏe con người. Các chế phẩm sinh học như chế phẩm từ nấm đối kháng có thể giúp kiểm soát nấm gây bệnh mà không gây hại cho cây.

Theo dõi thường xuyên: Thực hiện kiểm tra tình trạng sức khỏe của cây ít nhất một lần mỗi tuần, đặc biệt là vào mùa ẩm ướt. Quan sát cẩn thận các dấu hiệu như đốm, màu sắc và hình dáng quả, lá. Ghi lại các thay đổi trên cây, như thời điểm phát hiện bệnh, biện pháp xử lý đã áp dụng. Điều này sẽ giúp bạn rút ra kinh nghiệm cho các vụ mùa sau.

Vệ sinh vườn: Loại bỏ lá, quả và cành bị bệnh ngay khi phát hiện. Đảm bảo không để lại mầm bệnh trong vườn, có thể đốt hoặc xử lý theo cách an toàn. Luôn khử trùng các dụng cụ làm vườn trước và sau khi sử dụng. Sử dụng dung dịch sát khuẩn hoặc rửa sạch dụng cụ bằng nước nóng.

Giáo dục và đào tạo: Tham gia các khóa học, hội thảo về chăm sóc cây cam và phòng chống bệnh lý cây trồng. Học hỏi từ những nông dân khác hoặc các chuyên gia để nâng cao kỹ năng và hiểu biết.

Một số loại thuốc trị bệnh đốm quả trên cây cam